54و در موسم حج «زندگى توحيدى» به تمرين پرداخت و پس از بازگشت به شهر و ديار خود آن را در اقصى نقاط جهان تحقق بخشيد. به خصوص كه در ميان مجموع سخنان حضرت، «ميراث گران‌قدرى» از وصاياى پايانى ايشان به چشم مى‌خورد و معمولاً سخنان پايانى شخصيت‌هاى بزرگ تاريخ، گهربارترين و ارزنده‌ترين يادگارهاى آنهاست كه ضمن بحث، به آنها اشاره خواهيم كرد.
اگر مجموع سفرهاى جمعى پيامبر صلى الله عليه و آله به مكه مكرمه را سه سفر بدانيم؛ عمرة القضاء، فتح مكه و حجّة الوداع، و نيز حج سال نهم را كه پيامبر خود حضور نداشت اما با اعزام نماينده‌اى ويژه پيام مهمى را ابلاغ كرد، مورد چهارم به شمار آوريم، در هر يك از اين موارد چهار گانه، رسول خدا صلى الله عليه و آله استفادۀ شايانى از اين فرصت نمودند كه مهمترين پيام در هر يك از اين سفرها عبارتند از:
- پيام توحيد و تحقق وعده‌هاى الهى، در سفر اول.
- برچيدن بساط بت پرستى و پيروزى و حاكميت اسلام در سرزمين وحى، در سفر دوم.
- ابلاغ اعلان برائت از مشركين به وسيلۀ امام على عليه السلام در حج سال نهم هجرى
- و بالأخره سفارش به پيروى از ثقلين (قرآن و عترت) و تعيين جانشين خود و حماسۀ غدير، در آخرين سفر خود.
و اينك تفصيل و شرح هر كدام:
پيام توحيد در پايگاه كفر و شرك
اولين سفر پيامبر به مكه، يك سال پس از انعقاد صلح حديبيه بود. پس از عزيمت مسلمانان براى زيارت خانه خدا در سال ششم هجرى و ممانعت مشركان از ورود آنان به مكه، در نهايت صلح حديبيه منعقد شد كه بر اساس آن مسلمانان مى‌توانستند همه ساله سه روز براى زيارت كعبه به مكه سفر كنند، اينك يك سال از انعقاد قرار داد سپرى شده، پيامبر در ذى القعدۀ سال هفتم در مدينه صَلاى سفر به مكه سر داد و عاشقان و شيفتگان زيارت خانۀ خدا، به خصوص مهاجران كه ساليان دراز از خانه و كاشانه و همسر و