12الهى را مى‌خواهد و در طلبش شتاب فراوان دارد.
سعدى در گلستان گويد:
درويشى را ديدم سر بر آستان كعبه همى ماليد و مى‌گفت: يا غفور يا رحيم، تو دانى كه از ظلوم جهول چه آيد:
عذر تقصير خدمت آوردم
عابدان جزاى طاعت خواهند و بازرگانان بهاى بضاعت. منِ بنده اميد آورده‌ام نه طاعت و به دريوزه آمده‌ام نه به تجارت، «اِصنَعْ بي مٰا أنْتَ أهْلُهُ» .
بر در كعبه سائلى ديدم
باب دوّم گلستان
آثار حج، پاكسازى و خلوص
«. . . وَتَمْحِيصاً بَلِيغاً. . .» (خطبۀ 192)
«و خداوند سبحان حج را. . براى پاكسازى و خالص شدن قرار داد.»
حج صحنۀ آزمايش است كه به خودسازى مسلمان و پاكسازى درونى و خالص شدن اعمال و نيّات او مى‌انجامد.
كعبه را گر هر دمى عزّى فزود
آن ز اخلاصات ابراهيم بود
(مولوى)
آثار حج، سود معنوى
«. . . يُحْرِزُونَ الْأَرْبَاحَ فِي مَتْجَرِ عِبَادَتِهِ» . (خطبۀ 1)
دعوت شوندگان حج بيت الحرام. . . سودهاى فراوان در اين تجارتگاه عبادت الهى به دست مى‌آورند.
بندگى خداوند سود سرشار دارد. هر كه به خداوند نزديكتر شد، بى‌نيازتر شد. انسان حجگزار به خداوند تقرّب بيشترى مى‌جويد و در سايۀ اين عبادت خالص به همه چيز مى‌رسد.
آثار بى‌توجهى و ترك حج
«وَاللّٰهَ اللّٰهَ فِى بَيْتِ رَبِّكُمْ، لَاتُخَلُّوهُ مَا بَقِيتُمْ، فَإنَّهُ إنْ تُرِكَ لَمْ تُنَاظَرُوا» . (نامۀ 47)
«خدا را، خدا را، دربارۀ خانۀ پرودرگارتان، تا هستيد آن را خالى مگذاريد؛ زيرا اگر كعبه خلوت شود، مهلت داده نمى‌شويد.»
نامۀ 47 نهج البلاغه وصيّت نامۀ بسيار مهمّ حضرت است كه ايشان پس از ضربت خوردن از شقى‌ترين مردم، در ماه رمضان سال 40ه. در بستر شهادت به امام حسن و امام حسين عليهما السلام بيان فرمودند. در جملۀ فوق كه قسمتى از وصيت‌نامه و سفارش به خانۀ خدا و حج مى‌باشد، امام عليه السلام از آثار مهمّ ترك حج و تضعيف اين مراسم را، از ميان رفتن پشتيبان و غلبۀ دشمن درونى و بيرونى مى‌داند.