47رسيد، از اين عمل منع كرد و فرمود:
«ادفنُوهُم حَيثُ صُرِعُوا» ؛ «در همانجا كه به شهادت رسيده‌اند، دفن كنيد.» و چون دستور پيامبر به مدينه رسيد و جنازه «شماس مخزومى) هنوز دفن نشده بود، او را به اُحُد برگرداندند و در همانجا به خاك سپردند. 1رسول خدا در بالاى سر هر يك از شهدا قرار مى‌گرفت، جمله‌اى در مقام ارجمند شهادت و رتبه و درجۀ شهدا در قيامت بيان مى‌كرد؛ از جمله اين كه مى‌فرمود:
«أَنَا شَهيدٌ عَلىٰ هٰؤُلٰاء أَنَّهُ مٰا مِن جَريحٍ يُجْرَحُ في‌اللّٰه إِلّا وَ اللّٰهُ يَبعَثُهُ يَومَ القِيامَة و جُرحه يَدمى اللَّونُ لَونُ دَمٍ وَ الرِّيحُ ريحُ مِسكٍ» .
آنگاه مى‌فرمود:
«اُنْظُرُوا أَكثر هٰؤُلٰاء جمعاً لِلقرآن فَاجْعَلُوه أَمٰام اَصحابه في الْقَبر» . 2
«من شهادت مى‌دهم كه كسى در راه خدا مجروح نمى‌شود مگر اينكه خداوند در روز قيامت او را در حالى محشور مى‌كند كه از جراحت او خون جارى است، رنگ آن رنگ خون و بويش بوى مشك است» .
سپس فرمود: هر يك از اين شهدا بيشتر قرآن بلد است، در داخل قبر، پيش روى همقبرش قرار دهيد.
حمزه به تنهايى در يك قبر
در منابع حديثى آمده است: در جنگ اُحُد انصار نزد رسول خدا صلى الله عليه و آله آمدند و گفتند: يا رسول اللّٰه، بدنها خسته و مجروح و قبر كندن بر تك تك شهدا طاقت فرسا است، فرمود:
«إِحفِرُوا وَ أَوسِعُوا وَ اجْعَلُوا الَّرجُلَين في القَبْرِ الواحد» .
«قبر را وسيع‌تر حفر كنيد و هر دو نفر را در يك قبر به خاك بسپاريد.»
پرسيدند: «أَيُّهُم يُقَدَّم» ؛ «كدام را در سمت قبله قرار دهيم؟» فرمود: «اَكْثَرُهُم قرآناً» ؛ «آنكه بيشتر قرآن بلد است» . و بدين گونه، دو نفر و گاهى سه نفر در يك قبر دفن مى‌شدند. 3از جمله پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله دستور داد خارجة بن زيد با سعد بن ربيع و نعمان ابن مالك با عبده در يك قبر دفن شدند و همچنين عمرو بن جموح و عبداللّٰه بن عمرو بن حرام كه‌با هم‌دوست صميمى بودند، در يك قبر دفن گرديدند. 4ولى