32فرشتگان بر گرد خانۀ محبوب چرخيده‌اى، با فرمان خدا از مقام و جايگاه ايستادن ابراهيم، مكانى را براى اقامۀ نماز و معراج روحانى به سوى ربّ‌الأرباب برگزينى؛ مكانى كه خاطرۀ عبوديّت هزاران پيامبر را در خود ثبت كرده و آنها نيز چون تو در برابر صاحب اين بيت زانو به زمين زده، همراه با فرشتگان سر بر آستانش ساييده‌اند.
و اين نيست، مگر اوج خضوع و تسليم در برابر خالقى كه همۀ نعمت‌ها و خوبى‌ها از آنِ اوست.
در روايتى از معصوم نقل شده است:
حاجى، آنگاه كه طواف را به پايان مى‌برد و در مقام ابراهيم به نماز مى‌ايستد، پس از اقامۀ نماز فرشته‌اى دست به شانۀ او زده، خطاب به وى مى‌گويد:
«آنچه تاكنون انجام داده‌اى بر تو بخشيده شد، مواظب باش كه از حال به بعد با خود چه خواهى كرد!» 1راستى كه بخششى بى‌كران‌تر از اين تصور نمى‌شود، كه:
اين درگه ما درگه نوميدى نيست
اى بنده، هر آنچه هستى باز آى
سعى، تلاش براى تولدى ديگر
در همۀ عبادت‌هايى كه ازجانب خداوند متعال براى بندگان به عنوان يك وظيفه معين شده و شبانه روز همۀ مسلمانان به انجام آنها مبادرت مى‌كنند، راز و رمزها و دليل و علت‌هايى نهفته است و هريك براى خود فلسفه‌اى دارند كه برخى از آنها تا حدودى قابل درك و فهم‌اند و برخى هم اصلاً قابل درك نيستند و افراد بى‌شمارى، از اسرار و دلايل آنها بى‌خبرند.
اما همه، اين اصلِ مسلّم را پذيرفته‌اند كه چون دستورى است از جانب مولا، انجامش براى همه لازم است و واجب، حتى اگر هيچ دليل و علّتى هم برايش ندانيم. و شاعر چه خوب سروده است:
بنده‌ايم و پيشۀ ما بندگى است
اين خود بهترين رمز عبوديت و اوج بندگى انسان در برابر خالق يكتاست.
يكى از ويژگى‌هاى بارز حج و عمره و اعمال و مناسك اين دو فريضۀ مقدس الهى اين است كه اين سؤال‌ها و جست وجوها در ذهن انسان كنجكاو بيشتر جلوه