49هدايه ¹اشاره‌اى به لزوم محدوديت مطاف ندارد. وى در من‌لايحضره‌الفقيه روايت صحيح السندى از حلبى ذكر مى‌كند كه از آن استفاده مى‌شود طواف در پشت مقام، مكروه است و به هنگام ضرورت، كراهت آن برداشته مى‌شود. ²بنابراينكه نقل روايات را در فقيه، نشانۀ قول صدوق بدانيم (آن گونه كه در حدائق مى‌نويسد) اين خود قولى در مسأله خواهد بود. ³

3 - محمد بن احمد بن جنيد اسكافى، معاصر شيخ صدوق، به مانند صدوق فتوا داده و مى‌گويد طواف در پشت مقام جايز نيست، مگر در هنگام ضرورت. ⁴

بَحرانى در حدائق، در تفاوت بين فتواى صدوق و ابن‌جنيد مى‌نويسد:

ابن جنيد طواف پشت مقام را حرام مى‌داند مگر در هنگام ضرورت كه حرمت آن از بين مى‌رود؛ ولى صدوق، طواف پشت مقام را مكروه مى‌داند و ضرورت، كراهت آن را از بين مى‌برد. ⁵4 - محمد بن محمد بن نعمان معروف به شيخ مفيد (م 413) ، مانند صدوق (در مقنع و هدايه) به ذكر دعاهاى طواف اكتفا كرده و شرطى در لزوم رعايت فاصله بين مقام و بيت ذكر ننموده است. ⁶5 - سيد مرتضى علم‌الهدى (م 434) در كتابهاى خويش (مانند انتصار ⁷و جمل‌العلم والعمل ⁸) چنين شرطى ذكر نكرده است با اينكه سؤالات متعددى از وى در مسائل حج (از جمله استلام حجر) شده است. ⁹6 - ابوالصلاح حلبى (م 447) در الكافى فى الفقه، مانند شيخ مفيد به نقل ادعيۀ طواف پرداخته است و شرطى در لزوم رعايت اين فاصله ذكر نكرده است. ¹⁰7 - شيخ الطائفه محمد بن حسن طوسى (م 460) براى اولين بار، اين مسأله را طرح كرده است. ديدگاه وى را از كتابهاى اين بزرگ مرد نقل مى‌كنيم.

الف: شيخ طوسى در نهايه مى‌نويسد:

وينبغى ان‌يكون الطواف بالبيت فيما بين‌المقام والبيت ولايجوزه فان جاز المقام أوتباعد عنه لم‌يكن طوافه شيئاً. ¹¹و شايسته است كه طواف در گرد خانه، بين مقام و بيت باشد و از آن تجاوز ننمايد. پس اگر از مقام تجاوز كرد يا از آن دور شد. طوافش پذيرفته نيست.

ب: شيخ الطائفه در مبسوط نيز همين گونه فتوا داده و تصريح مى‌كند كه اگر از مقام تجاوز كند يا دور شود، طوافش صحيح