56و يا افراد انجام دهد و استطاعت نسبت به عمرۀ مفرده نداشته باشد، نبايد بر او واجب شود.

فاضل هندى در مقام بيان اين كه:

«اگر شخصى نسبت به حجّ افراد مستطيع باشد نه عمره، تنها حج واجب است» مى‌نويسد:

«اخبار دلالت دارد كه حجّ تمتع سه طواف به دور خانه و دو طواف ميان صفا و مروه است ولى حجّ قران و افراد دو طواف به دور خانه و يك طواف ميان صفا و مروه است. (يعنى عمره ندارد)» ¹ب: اجماع

بسيارى از بزرگان بر اين مطلب كه عمرۀ مفرده در عمر يك بار بيشتر واجب نيست ادعاى اجماع كرده‌اند؛ از جمله صاحب جواهر در مقام استدلال بر اين كلام محقّق حلّى، كه مى‌فرمايد:

«شرايط وجوب عمره و مقدار واجب آن، همانند حج است» مى‌نويسد:

«اجماع محصل و منقول بر اين مطلب (هماهنگى عمرۀ مفرده و حج نسبت به شرايط و مقدار واجب) اقامه شده است.» ²نقد و بررسى

استدلال با اجماع، بر واجب نبودن عمرۀ مفرده پس از حج افراد و قران، بر كسى كه نسبت بدان مستطيع نيست، در به نظر نمى‌رسد؛ زيرا بر فرض قبول اتّفاق تمامى فقها، اين اجماع مدركى است چنين اجماعى كاشف از قول معصوم عليه السلام نخواهد بود و از سوى ديگر ادعاى اجماع در اين مسأله كه برخى از فقها همانند شيخ طوسى و ابن‌برّاج و ديگران مخالفت كرده‌اند و فرموده پس از حج قران و افراد عمره مفرده واجب است، نادرست خواهد بود.

ج: فعل نبى صلى الله عليه و آله

از جملۀ ادلّه، مى‌تواند عمل حضرت رسول اللّٰه صلى الله عليه و آله باشد؛ زيرا آن حضرت عمرۀ مفرده را پس از اعمال حج به‌جا نياورده است؛ زيرا عمره‌هايى كه رسول خدا صلى الله عليه و آله انجام داده هيچ كدام پس از حج نبوده است.

و چون نسبت به عمره‌هايى كه آن حضرت به‌جا آورده از جهاتى؛ مانند تعداد عمره‌ها و ميقات و. . . اختلاف وجود دارد، مناسب است برخى از روايات را كه ويژگى و خصوصيات عمره‌هاى آن حضرت را بيان كرده است، به دقّت بررسى كنيم:

1 - شيخ صدوق ضمن روايت مرسلى