11محى‌الدين عربى مى‌گويد: با توجه به آنچه گفته شد، هيچ‌يك از اينها بر ديگرى فضيلت ندارند؛ زيرا اگر يكى از جهتى فاضل است از جهت ديگر مفضول است، پس در نهايت با هم برابرند و اين تنها چيزى است كه در دستگاه الهى بدين شكل موجود است؛ زيرا همۀ ماسوى اللّٰه قابل مفاضله (قبول كنندۀ زيادت و نقصان) هستند، جز مسألۀ حج. حتّى در اسماء خدا نيز مفاضله هست كه بعضى از آنها اسم‌هاى اعظم و بعضى ديگر غير اعظم‌اند. 1قلب عارف حجّ اسماء اللّٰه
پيشتر در مقاله‌اى - كه در شمارۀ 19 آمد - گفتيم: خداوند دو خانه دارد: خانۀ بيرونى؛ «كعبه» و خانۀ درونى «قلب مؤمن» و همانگونه كه به خانۀ برونى خويش عنايت دارد به خانۀ درونى خود نيز عنايت مى‌كند.
«وَاعْلَمُوا اَنَّ اللّٰهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرءِ وَ قَلْبِهِ» . 2«و بدانيد كه خدا بين انسان و دلش در آمد و شد است.»
و نيز در روايتى آمده است:
«قَلْبُ الْمُؤمِنِ عَرْشُ الرَّحْمٰنِ» . 3«قلب مؤمن عرش خداوند رحمان است» .
در عرفان دو نكتۀ ظريف در اين خصوص بيان شده است:
نخستين نكته: رابطۀ «عرش» و «قلب» آدمى مانند رابطۀ «اللّٰه» و «رحمان» است. اللّٰه هيچگاه منكِر نداشته و ليكن رحمان را كسانى منكِر شده‌اند. قرآن كريم نيز از قول منكران مى‌فرمايد: «قٰالُوا وَمَا الرَّحْمٰن. . .» ؛ 4«منكران گفتند رحمان كيست؟ و ما رحمان نمى‌شناسيم» .
پس چه‌بسا كسانى باشند همانگونه كه منكر رحمان هستند، منكر مستواى رحمانى - كه همان قلب مؤمن است - نيز باشند و در اين ميان تنها نائل‌شدگان به رحمت الهى - مرحومان - هستند كه هيچگاه منكر «رحمان» نبوده و به تبع آنها، منكر «قلب» - كه محلّ رحمان است - نيز نيستند. اما محرومان از رحمت ايمان، منكر رحمان هستند.
نكته دوم: همانگونه كه بيت ظاهرى (كعبه) محل طواف ملائكه و اسماءاللّٰه است، بيت