24حق پديد نمى‌آيد: «إنّ شرّ الدّوابّ الصّمّ البُكم الّذين لا يعقلون» : ديدگان آنها كور نيست؛ بلكه كور دلانى بيش نيستند؛ زيرا:
«فانّها لا تعمى الأبصار ولكن تعمى القلوب الّتى فى‌الصّدور» . آيا انسانى كه حق را على رغم اين كه هيچ چيز از آن آشكارتر نيست شهود نمى‌كند احياناً از دامها فروتر و گمراه تر نيست؟ و اين دلها است بر اثر تركتازى در هوس نمى‌تواند انجام وظيفه كند، و از كار مى‌افتد؛ و انسان كه با خدا در عالم «ذرّ» بيعت و صفقتى، و معامله و مبادله‌اى را منعقد ساخته بايد در مقام وفادارى و محبت و اداء وظيفه، پايمردى كند؛ ولى آن كه از محبت خدا محروم است بايد اورا در زمرۀ كسانى برشمرد كه در تجارت و بيعت و دادو ستد خويش از سرمايۀ وجودش دچار ورشكستگى و زيانى غير قابل جبران است.
اين‌بود گزارش بسيار كوتاهى از بندى از دعاء عرفه كه بايسته است حاجيان در عرفات سراسر آنرا زمزمه كنند تا ظهور حق را مزمزه نمايند، و كام جانشان شيرين گردد.
در پايان اين بخش به جا است حديثى را ياد كنيم كه كمال دين نويدش، در غدير خم چهره نمود؛ چرا كه رسول خدا - صلى اللّٰه عليه وآله وسلم - در روز عرفه - در حاليكه بر «ناقۀ قصواء» سوار بود خطابه‌اى ايراد فرمود كه جابر بن عبداللّٰه انصارى مى‌گويد شنيدم مى‌فرمود:
«يا ايّها النّاس إنّى قد تركت فيكم ما إن أخذتم به لن تضلّوا: كتاب اللّٰه وعترتى:
أهل بيتى» : 1اى مردم! تحقيقا من ميان شما [ ميراثى ] به جاى نهادم؛ مادام كه خود را بدان پاى و ملتزم مى‌سازيد هرگز به گمراهى دچار نياييد [ اين ميراث عبارت از دو امر گرانبها است، و آندو عبارت اند از ] كتاب‌اللّٰه و عترت من كه همان اهل بيت من هستند.
پى نوشتها: