66تاريخ ابن هشام، عقد الثمين فى فضائل البلد الامين، بدايع الزهور فى وقايع الدهور، تدقيقات رائف افندى، فتوح الحرمين، تواريخ تركيه، احكام سلطانيه، فذلكۀ كاتب چلبى، تاريخ رضوان پاشا، شفاء الغرام، استقصاء البيان فى مسألة الشاذروان، نور العين فى مشهد الحسين، قرة العين فى اخذ ثار الحسين و. . . استفاده كرده است. 1ايوب صبرى پاشا، با استفاده از كلامى ساده به زبان تركى، از شعرهاى تركى، فارسى و عربى حكايتها و روايتهاى مختلفى را ذيل عنوانهاى «حكمت، ارشاد، تنبيه، لاحقه فايده، اخطاء، ذيل، خاطره، مطالعه، صورت، لازم، علاوه، تكلمه، ملاحظه» بيان داشته و اطلاعات نسبتاً جامعى را ارائه داده است.
عاتق بن غيب بلادى دربارۀ كتاب مرآةالحرمين نوشته است:
فراوانى اطلاعات مؤلف، نشان از آن دارد كه وى مدّتى طولانى در جزيرةالعرب سكونت داشته و با مردم اين مناطق زندگى كرده است و مطالب آن زاييدۀ تخيّلات و ذهنيّت نويسنده نيست بلكه نوشتههاى او همرا با واقعيت و درستى و صداقت و دقّت در ثبت مسائل و حوادث تاريخى است. 2محمد طاهر كردى مكى نيز در شرح حال ايوب صبرى پاشا، سرلشگر نيروى دريايى تركان عثمانى مىنويسد: او كتابى به نام «مكة المكرمه و المدينة المنوره» در تاريخ حرمين شريفين در دو جلد به زبان تركى تأليف كرده كه من معتقدم اطلاعات خوبى را خصوصاً در رابطه با ساختمانهايى كه پيش از پادشاهان ترك عثمانى بناگرديده، جمع آورى كرده است.
كما اين كه بر اين باورم كه ابراهيم رفعت پاشاى مصرى مؤلف كتاب «مرآةالحرمين» چون خود ترك زبان بوده و تركى را خوب مىدانسته، از اين كتاب فراوان نقل كرده و حتى انتخاب نام مرآةالحرمين را براى كتاب خويش، از كتاب ايوب صبرى پاشا اقتباس كرده است چرا كه تاريخ تأليف كتاب مرآة الحرمين ايوب صبرى پاشا قبل از زمان رفعت پاشا بوده است.
وى سپس مىافزايد: اگر تاريخ نويسان زمان ما خواندن و نوشتن به زبان تركى را مىدانستند قطعاً مباحث بسيارى را از اين كتاب برگزيده و نقل مىكردند.
«والحق يقال انه كتاب فريد فى بابه، وحيد من نوعه. . . و انه للكتاب مشحون بالفوائد و المعلومات التاريخية الوثيقة وحبّذا لو ترجم هذا الكتاب الى اللغة العربية ثم يطبع و ينشر لانه كتاب خاص بتاريخ الحرمين فقط.»
به حق بايد گفت: كتاب «مرآة