54نظر محققان

طبق نقل ابن ابى الحديد، گروهى از مورّخان معتقدند كه سفر عقيل به شام پس از شهادت امير مؤمنان - ع - انجام گرفته است. او مى‌گويد: «فامّا عقيل فالصحيح الذى اجتمع عليه ثقات الرّواة عليه انّه لم‌يجتمع مع معاوية الّا بعد وفاة امير المؤمنين - ع -.» ¹خود ابن ابى الحديد در جاى ديگر اين نظريه را تأييد مى‌كند و مى‌گويد: «وهذا القول هو الاظهر عندى» ².

انگيزه سفر عقيل به شام:

در تبيين اين حقيقت تاريخى كه سفر عقيل به شام در حال حيات امير مؤمنان - ع - انجام نگرفته، سه دليل آورديم و براى رعايت اختصار به همين بسنده مى‌كنيم و نتيجه مى‌گيريم نظر آن عده از مورّخان كه اين سفر را به دوران حيات امير مؤمنان نسبت داده‌اند، يكى از هزاران تحريف است كه در تاريخ بوجود آمده است.

بديهى است سفر وى پس از شهادت امير مؤمنان - ع - نيز نه براى اهداف مادى و برطرف ساختن نيازهاى دنيوى بلكه براى دفاع از شخصيت امير مؤمنان - ع - و بيان فضائل آن حضرت و در جهت حمايت و پشتيبانى معنوى از اصحاب و ياران آن بزرگوار بوده است. البته يكى از شگردها و سياستهاى معاويه در اقناع و جلب توجه كسانى كه از آنان نوعى احساس خطر مى‌كرد، تظاهر به خوشرويى و ملاطفت و دلجويى از راه بذل و بخشش بود كه عقيل نيز نه تنها از اين روش كلى معاويه مستثنى نبود بلكه مسلّماً در سطحى بالاتر از همه شخصيتها قرار داشت و اقناع و اسكات او مى‌توانست آثار مثبت فراوانى به نفع معاويه داشته باشد ولى آيا از سوى عقيل نيز چنين اقتراح و پيشنهادى بوده است؟ ! دلائل محكم نشانگر اين است كه انگيزه و كيفيت سفر عقيل نيز مانند زمان سفر او تحريف گشته و براى موهون و تحقير نمودن برادر امير مؤمنان - ع - كه نوعى تحقير از شخص امير مؤمنان است، و براى انحراف افكار از حقايق، هدف او را از اين سفر كه دفاع از مظلوميت على - ع - و ياران او بوده، مسائل مادى و رفع نيازهاى مالى ارائه نموده و او را در اين سفر با رفتار و گفتارهايى كه از هيچ شخص عاقلى زيبنده و سزاوار نيست، متهم ساخته و در كنار آن، از سخاوت و حسن اخلاق و خوشرويى معاويه سخنها گفته و مديحه سراييها نموده‌اند.