25انسانها است. آن زمانى را به ياد آور كه ابراهيم و نيز اسماعيل پايه‌هاى خانۀ خدا و كعبه را بالا مى‌بردند مى‌گفتند: خداوندگارا! از ما بپذير كه تو شنواى دانايى.»
خداوند متعال طى اين آيات يادآورِ نعمتى بس عظيم به قاطبۀ مسلمين جهان مى‌گردد و آن عبارت از مقرر كردن و تحقق بخشيدن بناى «بيت‌اللّٰه‌الحرام» به عنوان مقصد و هدفى است كه بايد به ديدار آن همت گمارند و آن را به صورت مرجعى قرار داده كه بايد براى پرستش به سويش از دور و نزديك بكوچند؛ چنانكه آن را قرارگاه امنى براى هر خائف و بيمناك از آسيب‌ها و تهاجم‌ها مقرر فرمود. آن كه بر حرم الهى درمى‌آيد هيچكسى نمى‌تواند او را بيازارد. و اين حقيقت، مسأله‌اى است كه از ديرباز در مورد اين مكان بر سر آن به توافق رسيده بودند، و قداستى را براى آن مى‌شناختند كه از رهگذر آن هيچكسى را روا نبود بر حريم اين حرم تعدّى كند.
خداوند به دعاى ابراهيم پاسخ مثبت داده و همه‌گونه ارزاق در اين سرزمين كه فاقد آب بوده و بوته و گياهى قابل توجه در آن نمى‌روييد به سوى آن كشاند؛ چنانكه اين حقيقت از دوردست‌ترين اعصار تا زمان ما آشكارا جلب نظر مى‌كند.
بحث ما در مسألۀ طواف به سرگذشت گذراى بناى كعبه توسط ابراهيم و اسماعيل انجاميد و خواستيم خاطرنشان سازيم كه حاجيان برگرد چه خانه‌اى طواف مى‌كنند، خانه‌اى كه مطاف فرشتگان و شمار فراوانى از انبيا تا زمان حضرت ابراهيم بوده، و يكتايى معبود و وجودى را كه - فقط و به تنهايى - درخور پرستش است - در اذهان ما بيدار مى‌سازد. و چنين هدفى، ابراهيم شرك‌ستيز و بت‌شكن را درخواست مى‌كرد كه كانون توحيد را از نو بنا و بازسازى كند؛ ابراهيمى كه در جهت احياى انديشۀ توحيد و يكتاپرستى لحظه‌اى آرام نمى‌گرفت، و پيشينۀ مبارزات او با شرك، توأم با بانگ و فريادى آغاز شده بود كه «بابل» را - كه حدود سى و هفت قرن را در پرستش بتها پشت سر نهاده بود - لرزاند، فرياد و بانگى كه طنين صداى آن در هر عصر و هر محيطى همواره سامعۀ بشرى را مى‌نوازد؛ زيرا پرستش بتها - اين پرستش فرومايه كه عقل و خرد آدمى را به ابتذال و فروهشتگى سوق مى‌داده، و بايد اين چنين پرستشى را زاده و بازدهِ خرافات و اوهام و ياوه‌انديشى برشمرد - آثار آن حتى تا زمان معاصر كه عصر پيشرفت علم و تكنولوژى است هنوز دست از سر گروههايى از مردم برنمى‌دارد.