35
ميقات مكانى و ميقات زمانى
همانگونه كه در مبحث ميقات در نگاه ارباب لُغت پيش از اين گذشت؛ ميقات دو قسم است: ميقات زمانى و ميقات مكانى دربارۀ ميقات مكانى پس از اين بحث خواهد شد و اما ميقات زمانى در اين كه احرام پوشيدن براى عمره تمتع و حج تمتع و حج قران و حج افراد زمان خاصى در نظر گرفته شده ميان فقها اختلافى وجود ندارد، اختلاف در اين است كه برخى زمان را محدود به ماه شوال، ذى‌قعده و دهۀ اول ذى‌حجه - به مقدارى كه بتواند پس از احرام اعمال حج را انجام دهد - مى‌دانند. اين نظر مشهور فقها است. برخى از فقها زمان احرام را ماه شوال، ذى‌قعده و ده روز از ذى‌حجه دانسته‌اند، و برخى ديگر سه ماه شوال، ذى‌قعده و تمام ذى‌حجه را برشمرده‌اند.
اختلاف اقوال فقها، از تفسير آيۀ: «الحج أشهر معلومات فمن فرض فيهنّ الحجّ فلا رفث ولا فسوق ولا جدال فى الحجّ. . .» 1ناشى شده است.
«حج در ماههايى معلوم و مشخص واجب شده است، پس هر كس در آن ماهها فريضۀ حج مى‌گزارد، آميزش با همسران و نافرمانى خدا و ستيزه در حج نيست.»
برخى «اشهر» را به ماه شوال و ذى‌قعده و سه روز از ذى‌حجه و گروهى شوال و ذى‌قعده و ده روز از ذى‌حجه و گروه سوّمى به شوّال و ذى‌قعده و تمام ذى‌حجه تفسير كرده‌اند.
ابن ادريس مى‌نويسد:
«برخى از فقهاى شيعه گفته‌اند اشهر حج، سه ماه شوال و ذى‌قعده و ذى‌حجه است و برخى گفته‌اند شوال و ذى‌قعده و نه روز از ذى‌حجه و برخى آن دو و ده روز از ذى‌حجه است.» 2سپس قول اول را به شيخ مفيد و شيخ طوسى در كتاب نهايه 3نسبت مى‌دهد و قول دوم را به شيخ در كتاب الجمل و العقود 4و قول سوم را به شيخ در كتاب خلاف 5و مبسوط 6منسوب مى‌داند.
بنابراين، اصل «ميقات‌زمانى» درنظر فقها مسلم‌است واختلاف در حدّ واندازۀ‌آن است.
شمار ميقاتهاى مكانى از نگاه احايث
از جمله مباحثى كه ميان فقها مورد اختلاف بوده و شايستۀ نقد و بررسى است، تعداد