14موانع. بنابر اين اگر زاد و راحله داشته باشد و شرايط ديگر را دارا نباشد، حج بر او واجب نيست مگر آن كه صاحب شغل و صنعتى باشد كه به هنگام بازگشت از سفر زندگى‌اش را تأمين كند.»
5 - سلار (463م.) در المراسم العلويه چنين نگاشته است:
«والحجّ واجب على كلّ حرٍّ بالغٍ مستطيع اليه السبيل.» 1
«حج واجب است بر هر انسان آزاد بالغ كه استطاعت بر آن دارد.»
6 - قاضى ابن براج (400-481) متعرض بحث استطاعت نشده است. 27 - ابن زهره (511-585) در غنية النزوع آورده است:
«والاستطاعة يكون بالصحّة والتخلية وأمن الطريق ووجود الزاد والراحلة وكفاية له ولمن يعول والعود الى كفاية من صناعة أو غيرها.» 3
«استطاعت عبارت است از سلامتى بدن و خالى بودن راه از موانع و وجود امنيت.
و داشتن زاد و راحله كه خود و نانخورهايش را كفايت كند و داشتن شغل و هنر كه بعد از بازگشت از سفر بتواند امورات خود را بگذراند.»
8 - نظر ابن حمزۀ طوسى (م580) در الوسيله چنين آمده:
«فالمطلق حجة الاسلام وعمرته ويجبان فى العمر مرّة باجتماع تسعة شروط. . .
ووجود الزاد والراحلة وتخلية السّرب فمن الموانع وامكان السير والرجوع الى الكفاية من مال أو الصنعة أو الحرفة.» 4
«حج مطلق همان حَجة الاسلام و عمرۀ آن است. اين دو در طول عمر يك مرتبه بر هر انسانى واجب مى‌شود البته با دارا بودن هفت شرط: . . . و داشتن زاد و راحله و خالى بودن راه از موانع و امكان رفتن و داشتن مال يا حرفه و شغلى كه پس از بازگشت بتواند زندگى را ادامه دهد.»
9 - ابن ادريس (558-598) در سرائر گفته است:
«وشرائط وجوبهما ثمانية. . . ووجود الزاد والراحلة والرجوع الى كفاية امّا من المال أو الصناعة أو الحرفة.» 5
«شرط وجوب حج و عمره هشت تا است: . . . و داشتن زاد و راحله و مال و يا صنعت و شغلى كه بعد از بازگشت به زندگى ادامه دهد.»
10 - محقق حلّى (602-676) در شرايع الاسلام چنين گفته:
«وشرائط وجوبها خمسةٌ؛ الثالث الزاد والراحلة وهمان يعتبران فى من يفتقر الى