74از رزقى نيكو، تا آنگاه كه مقرّر است، برخوردار كند، و هر شايستۀ انعامى را نعمت دهد. . .»

پشيمانى از گناه، آغازى براى جبران گناهان است. امام سجاد - ع - فرمود:

«الهى ان كان النّدم على الذنب توبة، فانى و عزّتك من النادمين، و ان كان الاستغفار من الخطيئة حطَّة فانى و عزّتك من المستغفرين، لك العتبى حتى ترضى.» ¹«خداوندا! اگر پشيمانى از گناه، توبه است قسم به عزّت تو كه من از پشيمانهايم، و اگر استغفار و طلب آمرزش موجب از بين رفتن گناه است، همانا من - سوگند به عزّت تو - از آمرزش طلبانم. تو را سزد كه (بر ما) عتاب كنى تا باز (بلطف آيى) و خشنود گردى.»

توبه صحيح نيز مراحلى دارد: ابتدا گناهكار بايد پشيمان شود، سپس گناه را ترك كند و بعد از آن تصميم بگيرد خود را به معاصى نيالايد. اگر مالى از ديگران برداشته يا به زور گرفته، آن را به صاحبان اصلى مسترد دارد و اگر صاحبان آن را نمى‌شناسد، به امام مسلمين و مرجع دينى زمان خود بسپارد. اگر با آبروى مردم بازى كرده، غيبت نموده، اتّهامى به ديگران وارد ساخته، آن را با صاحبان حقوق مطرح وحلاليّت بطلبد، و اگر دسترسى به آنها ندارد، تصميم بگيرد در اوّلين فرصت ممكن آنان را يافته، عذر خواهى نمايد. و اگر امكان دستيابى به آنان وجود ندارد از خداوند طلب مغفرت كرده، براى صاحبان حق دعا نمايد.

و اگر حقى الهى به گردن دارد، نماز را ترك نموده، روزه نگرفته، و. . . آن را جبران نموده، تدارك كند. و در نتيجه پس از آن كه با آب توبه گناهان خود را شستشو داد، آمادۀ راهيابى به درگاه ربوبى شود.

ز منجلاب هوس گر برون نهى قدمى

3 - وصيّت

مسافرت هميشه با خطر همراه بوده و هست. راه‌هاى طولانى و ناهموار، دزدان مسلّح، نبودن امكانات غذايى و بهداشتى و ناامن بودن راه‌ها و امثال آن، موجب مى‌شد تا