19
نگاهى به اسرار حج
تأليف: وهبه زحيلى
ترجمه و تحقيق: محمدتقى رهبر
غريزۀ حبّ ذات و جلب منفعت يكى از خصلت‌هاى ذاتى است كه در سرشت انسان به وديعه نهاده شده تا تضمين كنندۀ حيات و تكامل او باشد. (و انه لحب الخير لشديد) 1اما مسألۀ اساسى تشخيص خير و شر و منعفت و مضرت و ملاكها و معيارهاى آن است، دو راهى‌هاى هدايت و ضلالت و سعادت و شقاوت را در همين نكته بايد كاويد.
پيامبران خدا برانگيخته شدند تا انسان را به فطرت خدايى‌اش توجه داده و مصالح و مفاسد را بدو بنمايند و بدانچه دستمايۀ سعادت و هدايت و رشد و كمال اوست ترغيب كنند و از آنچه مايۀ شقاوت و ضلالت اوست، بر حذر دارند. تشريع شرايع، پاسخى است به اين خواسته فطرى و با هدف فيض رساندن به انسان كه در هر يك از عبادات و تكاليف شرعى، به نوعى تبلور دارد و قرآن كريم در آيات عديده، با اشاره به آثار و منافع عبادات و احكام، حكمت خداوندى، وجود و فيض او را از اين طريق خاطرنشان مى‌سازد. از جمله در خصوص فريضۀ حج مى‌فرمايد: «ليشهدوا منافع لهم» 2حجاج بيت‌اللّٰه الحرام از راه دور و نزديك بيايند تا شاهد منافع حج باشند. تبيين و توضيح اين «منافع» ، موضوع مقاله‌اى است كه ترجمۀ آن را ملاحظه خواهيد فرمود. اما پيش از پرداختن به ترجمۀ اصل مقاله، مرورى گذرا بر اين مطلب داريم و پاره‌اى از رواياتى را كه به تشريع منافع و فلسفۀ حج پرداخته است، از