5و مصوباتى داشه باشند، و آن مصوبات در همان حج به تصويب آحاد حجاج كشورهاى مسلمان برسد و بعد به دولت‌ها و ملت‌ها ابلاغ شود، اين بهترين شكل تجمع عظيم حج است كه متأسفانه امروز عملى نيست؛ زيرا ملت‌ها هنوز آنقدر در اين زمينه پيش نرفته‌اند و بخصوص اين كه دولت‌ها هم به آنها كمكى نمى‌كنند، اما تا وقتى كه آنچنان تصميم‌گيرى عملى در موسم حج امكان ندارد، كار واجب در آنجا چيست؟ كار واجب اين است كه ملت‌ها هر جور كه بتوانند نسبت به مصالح دنياى اسلام دلبستگى نشان بدهند و بر وحدت بين خود تأكيد كنند و نسبت به دشمنان دنياى اسلام اظهار برائت كنند. اين كمترين چيزى است كه در حجى كه اسلام معين كرده است مى‌شود انجام داد و متوقع بود.
برائت را كه ما از بيرون نياورده‌ايم وارد حج كنيم. برائت جزء حج و روح حج و معناى واقعى اين اجتماع عظيم است.
پى‌نوشت:
«ان اوّل بيت وُضِع للنّاس لَلَّذىٖ بِبَكَّةَ مباركاً و هدىً للعالمين. فيه آياتٌ بَينات مقام ابراهيم و مَن دخله كان آمناً ولِلّه على النّٰاس حِجّ البيت من استطاع اليه سبيلاً و من كفر فان اللّه غنىٌ عَنِ العالمين» . 1
قرآن كريم پس از بررسى شبهۀ اوّلِ اهل كتاب دربارۀ خوراكيها، به اعتراض دوّم آنان مى پردازد و به آن پاسخ مى‌دهد كه: خيال نكنيد بيت‌المقدس «محور» است، بلكه:
«اولين خانه‌اى كه خداوند براى مردم بنا كرده؛ همانا خانۀ كعبه در