53«اعلام و اذان فراگير الهى را در بين مردم بگستران و مطمئن باش كه هجرت مردم سواره يا پياده، از راههاى دور و نزديك به سوى بناى جاويدت قطعى است.» (و أَذِّن فى النّاسِ بِالحجِّ يأتوكَ رجالاً و عَلىٰ كُلِّ ضٰامرٍ يأتين من كلّ فجٍّ عميقٍ) 1.
اين همه خوانى اقتضا مى‌كند كه افراد از نزديكترين نقطه تا اقصى نقاط سكونت خود، سير خود را به سمت كعبه آغاز كنند. و لذا خداوند سبحان در عاليترين ظهور خود، قرآن كريم، مى‌فرمايد: «همه بايد در اين مراسم شركت كنند خواه عاكف و مقيم باشند، خواه باد و غير ملازم كعبه» .
(والمسجد الحرام الذى جعلناه للناس سواءاً العاكف فيه و الباد) . 2فلسفۀ استطاعت در حج
تنها شرطى كه پروردگار عالم در اين اعلام عمومى براى سفر حج، و قصد بيت بيان فرموده، همانا «استطاعت» است: «ولِلّٰه على الناس حجّ البيت من استطاع اليه سبيلا» 3: ذكر صريحِ شرطِ استطاعت، با در نظر گرفتن اين نكته كه آن از جمله شرايط عمومى تكليف مى‌باشد، قابل تأمّل و دقّت است؛ زيرا اين شرط در تمامى تكاليف اعمّ از مالى؛ مانند: خمس و زكات، و غير مالى؛ مانند: نماز و روزه وجود دارد و هرگز خداوند حكيم تكليف به مالايطاق يا بيرون از وسع متعارف انسانها، نمى‌فرمايد (لا يُكلِّف الله نفساً الا وسعها) 4. گذشته از آنكه خداوند متعال در قرآن به طور مكرّر تكاليف را فرع بر استطاعت دانسته و اين واژه را بكار برده است.
اين تصريح مى‌تواند بعنوان يك لطف خاص از طرف خداوند نسبت به بنده تلقّى شود كه علاقمندان به حج، خود را در وادى حَرَج و صعوبت براى تحصيل استطاعت قرار ندهند.
نكتۀ لطيف ديگرى كه از اين صراحت در بيانِ شرط، مى‌توان