49بديهى است وقتى كه متابعت از آنها - در چنين امر مهمى - مجزى باشد، حالا يا بدليل اخبار خاصّ (الاضحى يوم يضحى الناس) و يا به دليل اخبار بگونۀ كلّى (التقية دينى و دين آبائى) و يا بدليل سيره و يا براساس نظر حضرت امام راحل - رضوان‌اللّٰه عليه - در جلسه‌اى كه با ايشان در نجف داشته و در اين زمينه صحبت كردم - از مجموع اين ادله مى‌توان دريافت كه: به طريق اولىٰ متابعت از آنها در امر قربانى، بى‌اشكال خواهد بود. و وجه اولويت اين است كه اهميت قربانى هيچگاه به مقدار اهميّت وقوف به عرفات و مشعرالحرام نيست؛ زيرا وقوف در آن دو مكان، در اصطلاح مراجع تقليد، ركن است، آنهم نه همانند ركن در باب نماز، بلكه بالاتر. زيرا در اصطلاح و تعبير احاديث وقوف به عرفه حج است! قربانى نه تنها چنين نيست، بلكه حدّاكثر از «واجبات» است و يا حتى از «واجبات فى الحج» است به اين معنا كه قربانى از اجزاء ماهيت حج نيست، بلكه حج ظرف اين واجب است، آن چنانكه نماز ظرف وجوب ردّ سلام واقع مى‌شود. كه در اين صورت ترك آن عمداً اگر چه باعث ترك واجب مى‌شود ولى باعث بطلان حج نمى‌گردد. در اين مورد مطالبى وجود دارد كه بيان آنها از حوصله اين مجله خارج است.
در هر حال به فرض كه آن را از واجبات حج بدانند، ولى از اركان حج نمى‌دانند.
پس اگر متابعت از آنها در وقوف - كه از مهمترين اعمال حج و دخالت در تحقق ماهيت آن دارد - مجزى باشد، بطور قطع و بطريق اولى، در اين امر هم متابعت از آنها مجزى خواهد بود.
حاصل اينكه: جاى شك نيست كه قربانى در محل كنونى كه از طرف حكومت سعودى تعيين شده، مجزى است، چه آنكه جزء منىٰ باشد و چه جزء وادى محسر.
ثانياً - امام صادق - عليه‌السلام - در فرض ضيق شدن منىٰ براثر كثرت جمعيت، تجويز فرموده است كه وادى محسّر را جايگزين منىٰ نمايند و نيز اگر موقف مشعرالحرام (جَمْع) ضيق شود، وقوف در خارج از آن را براى حاجيان تجويز كرده‌اند.
سماعة مى‌گويد: از امام صادق پرسش نمودم «اذ اكثر الناس بمنى وضاقت عليهم كيف يصنعون؟ فقال يرتفعون الى وادى محسر» .19
«هرگاه مردم در منىٰ زياد شوند و جا تنگ شود، چه كنند؟ حضرت در پاسخ فرمود: به وادى محسر كوچ كنند» .