6است 1.
مراتب معنوى حج، كه سرمايه حيات جاودانه است و انسان را به افق توحيد و تنزيه نزديك مى‌نمايد، حاصل نخواهد شد، مگر آن كه دستورات عبادى حج به طور صحيح و شايسته و مو به مو عمل شود و حجاج محترم و روحانيون معظم كاروان‌ها تمام همّ خود را صرف در تعليم و تعلم مناسك حج كنند و بر مسأله‌دانان است كه از همراهان خود مواظبت كنند كه خداى نخواسته تخلف از دستورات نشود. و بعد سياسى و اجتماعى آن حاصل نمى‌گردد، مگر آنكه بعد معنوى و الهى آن جامه عمل پوشد و لبيك‌هاى شما جواب دعوت حق تعالى باشد و خود را محرم براى وصول به آستانۀ محضر حق تعالى نماييد و لبيك‌گويان براى حق، نفى شريك به همه مراتب كنيد و از «خود» كه منشأ بزرگ شرك است به سوى او - جل و علىٰ - هجرت نماييد. و اميد است براى جويندگان، آن موتى كه دنبال هجرت است حاصل آيد و اجرى را كه على اللّٰه است دريافت نمايند و اگر جهات معنوى به فراموشى سپرده شود، گمان نكنيد كه بتوان از چنگال شيطان نفس رهايى يابيد. و تا در بند خويشتن خويش و هواهاى نفسانى خود باشيد، نمى‌توانيد جهاد فى سبيل‌اللّٰه و دفاع از حريم‌اللّٰه نماييد 2.
2 - ابعاد سياسى و اجتماعى حج
اى مسلمانان جهان كه به حقيقتِ اسلام ايمان داريد! بپا خيزيد و در زير پرچم توحيد و در سايۀ تعليمات اسلام، مجتمع شويد و دست خيانتِ ابرقدرتان را از ممالك خود و خزائن سرشار آن كوتاه كنيد و مجد اسلام را اعاده كنيد و دست از اختلافات و هواهاى نفسانى برداريد كه شما داراى همه چيز هستيد. بر فرهنگ اسلام تكيه زنيد و با غرب و غربزدگى مبارزه نماييد و روى پاى خودتان بايستيد و بر روشنفكران غربزده و شرق‌زده بتازيد و هويت خويش را دريابيد كه روشنفكران اجير شده، بلايى بر سر ملت و مملكتشان آورده‌اند كه تا متّحد نشويد و دقيقاً به اسلام راستين تكيه ننماييد، بر شما آن خواهد گذشت كه تاكنون گذشته است.
امروز زمانى است كه ملّت‌ها چراغ راه روشنفكرانشان شوند و آنان را از خود باختگى و زبونى در مقابل شرق و غرب نجات دهند كه امروز روز حركت ملت‌هاست و آنان هادى هدايت كنندگان تاكنونند. بدانيد كه قدرت معنوى شما بر همۀ قدرت‌ها چيره، و قريب يك ميليارد جميعت شما با خزائن بى‌پايان، مى‌تواند تمام قدرت‌ها را در هم شكند. نصرت كنيد خدا را تا نصرت دهد شما را. اى اقيانوس بزرگ مسلمانان! خروش بر آوريد و دشمنان