13شبيه سازى رفتار خود با فرشتگان، كه بدون وقفه گرد خانۀ خدا هستند تا بر آن طواف نمايند، و خواه از جنس انسان باشد كه با شعور و قيام از او دورى گزينند.
بنابر آيات قرآن، كعبه براى قيام مردم قرار داده شده است. در اينجا انسان‌ها به دو نكته ترغيب مى‌شوند. از سويى مى‌بايست به اصلاح نمودن شيوۀ تفكر و عملكرد خود بپردازند و خود را براى چنين دگرگونى مهيا نمايند و از سوى ديگر، بر ضدّ سلطه جويان و پيروى از مقاصدشان استقامت نشان دهند و اين يعنى خارج شدن از حوزۀ سلطۀ هرگونه اقتدارى كه دعوت كننده به ارزش‌هاى انسان ستيز و غير الهى است. اين ايستادگى حج در برابر ضد ارزشها است كه تبيين كنندۀ كلام امام صادق(ع) است. ايشان مى‌فرمايند: تا زمانى كه كعبه برپاست، دين نيز پايدار مى‌ماند.
پيام و ره‌آورد حج كه بايد در جهت قيام بر ضدّ ناهنجارى‌هاى عرفى در جوامع گوناگون باشد، متأسفانه امروزه به دليل استيلاى حكومت‌هايى كه داراى روبناى اسلامى هستند اما با مشركين پيوندهاى عميق و همه جانبه دارند، ظهور و بروز عينى نمى‌يابد.
منظر ديگرى كه مى‌بايست مورد ملاحظه قرار گيرد، شرايط منحصر به فرد موسم حج و سرزمين وحى است. در اين مراسم، انسان‌ها در جايى گام مى‌گذارند كه خدا زمين را از آن نقطه گسترانيده است و نيز نقطۀ آغاز انتشار پيام توحيدى و هدايت بخش اسلام بوده است.
در برخى روايات آمده است: «خداوند - عزّ و جلّ - از هر چيزى يكى را به عنوان بهترين بر مى‌گزيند؛ از زمين مكه را و از مكه مسجد را و از مسجد محل كعبه را»؛ خانه‌اى كه ابتدا به‌وسيلۀ ملائكه و فرشتگان ساخته شده و حضرت ابراهيم آن را تجديد بنا كرد. بدان گونه كه به موازات چهار اسطوانه‌اى كه در زير عرش قرار دارد، جاى گرفت و نماز در كنار آن، معادل با نماز پيرامون عرش است و پيامبران از حضرت آدم تا خاتمِ انبيا، برگِرد آن طواف نموده‌اند و در آن سنگى است (حجر الاسود) كه از بهشت براى حضرت آدم فرستاده شد و استلام آن، در حكم بيعت با خداست. انسان‌ها در مى‌يابند كه اينجا مكانى است كه سزاست در برابر آن، با فروتنى و سكينه وارد شوند. از منظرى ديگر، اجر و ثواب عبادت در شهر مكه بيشتر از اجر و ثواب آن‌ها در ساير شهرهاست، تا آنجا كه در شهر مكه راه رفتن نيز عبادت است.
وقتى انسان به حج مى‌رود نزول جبرئيل و فرشتگان بر پيامبرخدا، فداكارى‌ها و پيكارهاى مسلمانان و صدها واقعه و جريانات معنوى را در ذهن خود مجسم مى‌سازد. خدا با زنده نگاه داشتن آن جريانات و حاضر نمودن مسلمين در اين اماكن، به بهترين وجه حكمت‌ها و آموزه‌هاى