27با اين بيان و با توجه به آيۀ شريفه دو دستور از ناحيۀ الهى وارد شده است:

الف) (فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرٰافِقِ).

ب) (وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ...).

با اين همه، در طول تاريخ، اين آيه نيز دستخوش تلقى و درك متفاوتِ مفسران و فقها قرار گرفته كه اكنون تفسير اين آيۀ شريفه از ديدگاه فريقين را بيان مى كنيم:

تفسير اماميه از آيۀ وضو

با توجه به گفتار پيشين در مورد تفسير آيات و وجود اختلاف در تفسير، بين فريقين و حتى ميان هر دو گروه و نيز ميان مفسران موافق در عقيده و مذهب، مفسران اماميه تفسير و برداشتى نزديك به هم در بارۀ آيه و وضو داشته‌اند كه در نوشتار پيش رو به بيان گزيده‌اى از ديدگاه اماميه از تفسير آيۀ شريفه مى پردازيم:

معنى و مقصود آيه

از آنجا كه خداوند در آغاز سوره بر وفا به عهد و پيمان ها و عقود فرمان داده؛ در اين آيه نيز دربارۀ اقامۀ نماز كه اين هم از عقود و پيمان ها است سخن مى گويد، البته با تحصيل شرايطش كه يكى از آنها طهارت است.

و در ابتداى آيۀ شريفۀ (يٰا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذٰا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاٰةِ) به مؤمنان دستور داده شده هنگامى كه ارادۀ نماز كرديد و در حالت طهر نيستيد وضو بسازيد. در اينجا اراده در كلام حذف شده است؛ چرا كه كلام دلالت بر آن دارد؛ همانند آيۀ شريفۀ (فَإِذٰا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللّٰهِ) ¹و همچنين (وَ إِذٰا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاٰةَ) ²مقصود اين است كه هر گاه ارادۀ قرائت قرآن كردى و يا هنگامى كه خواستى براى آنان نماز بپا دارى. اين گفتار ابن عباس و بيشتر مفسران است.

اما قول ديگر: معناى آيه اين است كه هر زمان ارادۀ نماز كرديد، بر شماست كه وضو بسازيد. ³با اين حساب فرق اين دو قول واضح مى شود؛ يعنى در قول اول «وجوب وضو هنگام عدم طهر» و در قول دوم «وجوب وضو براى هر نماز».

گفته شده كه امام على(ع) براى هر نماز وضو ساخته، اين آيه را تلاوت مى‌كردند و عمل خلفا نيز بر اين منهج بوده است. اما قول صحيح همان قول اول است و تجديد وضو براى هر نماز حمل بر استحباب و ندب شده، هر چند گفته شده كه در آغاز اسلام وضو براى هر نماز واجب