13
فقه حج
نماز مسافر در مكان هاى چهار گانه (2)
مهدى درگاهى
بخش نخست اين نوشتار در شماره 72 از نظر خوانندگان ميقات حج گذشت وعده كرديم كه ادامۀ آن را در شماره 73 منتشر كنيم ليكن از آنجا كه شمارۀ ياد شده به مقالات اسرار و معارف حج اختصاص يافت و با عنوان «ويژه نامه» منتشر گرديد، ناگزير شديم قسمت دوم را در اين شماره به شما گراميان تقديم كنيم:
بخش سوم
قول به تخيير با افضليت تمام و ادلۀ آن
قائلين به تخيير با افضليت اتمام
در اين بخش، بر خلاف رويۀ بخش‌هاى گذشته، به روش مرحوم عاملى در «مفتاح الكرامه» تأسى كرده با توجه به تعبيرات گوناگون فقها در بيان قائلين به تخيير و به جهت گستردگى قائلين اين قول، كلمات علما را به چند دسته كلى تقسيم و اينگونه ارائه مى‌كنيم:
* علامۀ حلّى در كتاب شريف «تذكره» ، 1صاحب مدارك 2و مرحوم سبزوارى 3اين قول را مذهب و رأى اكثر فقها دانسته‌اند.
* علاّمه حلى در كتاب «مختلف» ، 4صاحب معالم، 5اردبيلى، 6بهبهانى، 7بحرانى، 8راشد صيمرى 9و صاحب جواهر 10بر اين عقيده‌اند كه قولِ مشهور فقها، تخيير با افضليت تمام است.
البته مرحومان حكيم 11و صاحب جواهر 12با اين تعبير آورده‌اند: «شهرت عظيمى كه نزديك به اجماع فقها است.»
محقق اصفهانى، 13سيد ابوالحسن اصفهانى، 14خويى 15و صاحب مستمسكرحمهم الله، اصل تخيير را مشهور مى‌دانند.
صاحب وسائل 16، اين قول را مذهب همه و يا اكثر اماميه معرفى مى‌كند؛ صاحب رياض 17گويد:
«كلام مرحوم حرّ عاملى (صاحب وسائل) ظهور در اجماع فقها بر اين قول دارد.»
مرحومان شيخ طوسى 18و ابن ادريس 19اين قول را اجماعى اصحاب دانسته