8

موانع و اعذار حج مباشرى

1) بيمارى

بيمارى از موانع انجام حج است. البته ممكن است انسان بيمارى هاى گوناگون داشته باشد كه همه آن‌ها موانع حج به شمار نيايند؛ زيرا برخى از بيمارى ها داخلى است و برخى بيرونى، برخى آشكار و شناخته شده و برخى ديگر ناشناخته و پنهان، برخى موقت و كوتاه مدت و برخى ديگر مزمن و دايمى، برخى سبك و قابل تحمل عرفى و برخى ديگر سنگين و توان فرسا، برخى قابل علاج و برخى ديگر صعب العلاج و بى درمان، برخى واگير و برخى ديگر غير واگير، برخى جسمى و برخى ديگر روحى و روانى و. . .

از ميان همۀ اين‌ها، آن بيمارى كه باعث عدم تمكن و يا موجب حرج شخص باشد و عرفا توان انسان را در رفت و بازگشت از سفر حج بگيرد؛ اعم از اين‌كه جسمى باشد و يا روحى و روانى، يا اين كه به خاطر مسافرت شدت پيدا كند، يا واگير باشد و به ديگران سرايت كند ( غير از سرما خوردگى كه يك بيمارى شايع است) ، و يا به گونه ا ى است كه موجب اذيت و آزار همراهان و ساير حاجيان گردد، چنين بيمارى مانع محسوب مى شود.

البته در زمان ما به خاطر پيشرفت روز افزون علم پزشكى و امكان پيش بينى بسيارى از بيمارى ها و نارسايى هاى جسمى و روانى، تشخيص اين امر بر عهدۀ پزشك مورد اعتماد و اطمينان است.

برخى از فقها براى اثبات اين گفتار به نص و قواعدى چون نفى حرج در دين ¹و نفى عسر ²و نفى ضرر و ضِرار ³استدلال كرده ا ند. ⁴

اما از نص، احاديثى از ائمه اطهار (عليهم السلام) وارد شده كه برخى عموميت داشته و برخى خصوص بيمارى را عذر معرفى نموده ا ند. مانند صحيحه ذريح؛

«عَنْ ذَرِيحٍ الْمُحَارِبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ الله (ع) قَالَ: مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَحُجَّ حَجَّةَ الْإِسْلَامِ، لَمْ يَمْنَعْهُ مِنْ ذَلِكَ حَاجَةٌ تُجْحِفُ بِهِ، أَوْ مَرَضٌ لَا يُطِيقُ فِيهِ الْحَجَّ، أَوْ سُلْطَانٌ يَمْنَعُهُ فَلْيَمُتْ يَهُودِيّاً أَوْ نَصْرَانِيّاً» . ⁵

اين حديث از جهت سند صحيح و بى اشكال بوده و از جهت دلالت چند مانع را نام مى برد و از جمله، بيمارى شخصى را - كه توان وى را سلب و مانع حج مباشرى وى مى گردد - از اعذار شمرده است.

شايان ذكر است كه اعتياد به مواد مخدر، گر چه بيمارى محسوب مى گردد، ليكن شرعاً موجب عدم وجوب حج نمى شود؛ زيرا ممكن است توان شخص را سلب نكرده و موجب زمين گير شدنش