8انجام اين حرام شد بايد كفاره دهد.
در زمان ما، مسافرت به هنگام احرام با اتومبيل انجام مى‌شود و سوار شدن بر اتومبيل بى‌سقف مشكلاتى دارد؛ لذا بعضى از فقها با توجه دوباره به ادلۀ اين مسأله و نظريات فقهاى گذشته، به اين باور و نظريه رسيده‌اند كه اگر كسى در شب سوار اتومبيل سقف‌دار شود، بر اين عمل استظلال صدق نمى كند و حرام نيست؛ زيرا ادله شامل استظلال در شب نمى‌شود. برخى از فقها نيز ادله را عام مى‌دانند و بر اين باورند كه در شب نيز نمى‌توان از اتومبيل يا وسيلۀ سقف دار استفاده كرد.
بيشتر فقهاى معاصر كه در مورد مسائل حج بحث كرده‌اند، به مسألۀ استظلال در شب نيز پرداخته‌اند، اما تا زمان تقرير اين سطور، كتاب يا پايان نامۀ مستقل در اين زمينه انتشار نيافته، جز مقاله‌اى به قلم حجت الاسلام و المسلمين آقاى سيد حسن خمينى با عنوان: «تبيين مستندات فتواى امام خمينى (قدس سره) در مسألۀ استظلال» كه اخيراً در شمارۀ 36 مجلۀ متين انتشار يافت. 1
اكنون اين نوشتار، در صدد پاسخ به اين پرسش است كه آيا بر «زير سايه‌بان رفتن در شب و در هواى ابرى» ، استظلال صدق مى كند يا نه؟ و نظريۀ فقها در اين باره چيست؟
واژه هاى كليدى:
ظلّ، ظلّه، يظلّل، تظليل، استظلال، ظلال، اِضحاء، تغطيه، عموم.
فصل اول: كليات
1. واژه نامه
«استظلال» از واژۀ «ظلّ» گرفته شده و در اصطلاح يكى از محرمات احرام است؛ يعنى براى مُحرِم حرام است كه بالاى سر خود سايبان قرار دهد. اكنون به معناى لغوى آن مى‌پردازيم:
«ظلّ» به‌معناى سايه و «مظلّه» اسم مكان است، به معناى سايبان. مادۀ «ظلال» (به كسر ظاء) ؛ دو اشتقاق دارد: الف) جمع «ظلّ» كه به معناى سايه‌ها است. ب) جمع «ظلّه» به معناى «سايبان» ، كه بيشتر استعمالات اين كلمه، اينگونه است.