7آيا «استظلال» بر «زير سايه‌بان رفتن در شب» صدق مى‌كند يا نه؟ بحث‌هايى دارند كه به آن خواهيم پرداخت. فقهاى گذشته به طور تفصيل به مسأله نپرداخته‌اند زيرا در آن روزگار مورد ابتلا نبوده است.
در اين پژوهش، به طور اجمال و اختصار ثابت شده است كه به «زير سايه‌بان رفتن در شب» نيز مانند روز، همان استظلال است و حرام.
اين تحقيق شامل يك مقدمه و سه فصل است:
فصل نخست: به كليات اختصاص يافته است؛ مانند معانى واژه‌ها، احكام فقهى استظلال به طور اجمال، فرق استظلال و پوشاندن سر و اين‌كه آيا در زمان صدور روايات، مسافرت در شب معمول و رايج بوده است؟ و مراد از مكه در روايات، مكۀ قديم است يا مكۀ كنونى؟ و برخى مطالب ديگر.
فصل دوم: به نظريات فقها مى‌پردازد.
فصل سوم: مهمترين مباحث مقاله را به خود اختصاص مى‌دهد؛ در اين فصل اثبات شده كه ادلۀ حرمتِ استظلال، عام است و از روايات به دست مى‌آيد كه ايجاد سايبان حرام مى‌باشد و در ادامه، دلايلِ مجوّزين استظلال در شب آمده است و پايانِ آن، كاوش و پژوهشى است دوباره براى پيدا كردن راه حلى ديگر كه آيا با وجود تقيه يا ضرورت عمومى در زمان حاضر؛ يا نداشتن قدرت بر ترك استظلال، مى‌توان اين حكم را برداشت؟
مقدمه
حج، عبادتى است بسيار مهم كه در طول تاريخ به وسيلۀ انسان‌هاى مختلف و به شيوه‌هاى گوناگون انجام شده و بيشتر اعمال و مناسك آن، از زمان حضرت ابراهيم (عليه السلام) وضع شده است، البته با اندكى تفاوت و تغيير. انجام حج همواره با سختى همراه بوده است. راه رفتن در آن سرزمينِ خشك و سوزان همراه شده است با پوشيدن تنها دو تكّه لباس ندوخته و نپوشاندن سر و قرار نگرفتن در زير سايه‌بان. و اين، يكى از بيست وچهار عمل حرامى است كه بايد در حال احرام از آن دورى جست و اين تحقيق در پى كاوش همين مسأله يعنى «استظلال» است. مرد مُحرم حق ندارد براى خود ايجاد سايبان كند و در ماشين سقف دار بنشيند. كاوش و بررسى در محدودۀ اين حرام، از اهميت ويژه‌اى بر خوردار است؛ زيرا اگر شخصى حتى مجبور به