48در نگاه امام خمينى (قدس سره) خداوند به همۀ انبياى الهى گفته است كه به مردم بگوييد: «أنِ اعبُدوا اللهَ وَ اجتَنِبوا الطاغوت» ؛ 19 از اين رو اجتناب از طاغوت، خود يك فعل و يك عمل است. بنابراين، كمال انسان و كمال جامعۀ انسانى اين است كه با موانع كمال مبارزه كند؛ چه در درون خودش و چه در بيرون. حتى وقتى ما مبارزۀ امام خمينى (قدس سره) با نظام سلطۀ جهانى را مى‌بينيم، متوجه مى‌شويم كه آن، هم بُعد اعتقادى دارد؛ چون توحيد به ما مى‌گويد كه بايد با شرك و طاغوت مبارزه كرد؛ هم بُعد قلبى دارد، به خاطر اين ما اگر مى‌خواهيم به كمال برسيم و انسان كاملى باشيم، بايد با موانع كمال مبارزه كنيم؛ هم بُعد فقهى دارد؛ چون فقه به ما مى‌گويد كه بايد از خدا و رسول و امام معصوم و فقيه جامع شرايط اطاعت كنيم. اين است كه فكر امام به مثابۀ يك فكر سيستمى، در درون خودش اجزاى تربيت سيستمى را دارد.
توجه فراوان امام به حج و انتظارات زيادى كه از حج داشتند، به اين جهت بود كه در حج ظرفيت لازم براى اين تربيت جامع را مى‌ديدند.
به نظر امام (قدس سره) عمق جنبه‌هاى توحيدى و سياسى حج را جز انبياى عظام و اولياى كرام (عليهم السلام) و خاصّه عباد الله كس ديگرى نمى‌تواند ادراك كند. اين پدرِ توحيد و بت شكنِ جهان به ما و همۀ انسان‌ها آموخت كه قربانى در راه خدا، پيش از آن‌كه جنبۀ توحيدى و عبادى داشته باشد، جنبه‌هاى سياسى و ارزش‌هاى اجتماعى دارد. به ما و همه آموخت كه خود و عزيزان خود را فدا كنيد و دين خدا را و عدل الهى را برپا نماييد. به همۀ ما فهماند اينجا محل نشر توحيد و نفى شرك است. ابراهيم بت‌شكن و فرزند عزيزش، بت‌شكن ديگر، سيد انبيا، محمد مصطفى (ص) به بشريت آموختند كه بت‌ها هر چه هست بايد شكسته شود و كعبه كه امّ القُرى است و آنچه از آن بسط پيدا كرده تا آخرين نقطه زمين، تا آخرين روز جهان، بايد از لوث بت‌ها تطهير گردد؛ بت هر چه باشد و چه بتى بدتر و خطرناكتر از ابرقدرت‌هاى زمان ما؟ ! مگر آن‌ها بت‌هاى بزرگ نيستند كه جهانيان را به اطاعت و كرنش و پرستش خود مى‌خوانند، و با زور و زر و تزوير خود را به آنان تحميل مى‌نمايند؟ كعبه معظّمه يكتا مركز شكستن اين بتهاست.
خداوند تعالى به ابراهيم فرمود: ( وَ طَهِّرْ بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَ الْقَائِمِينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ ) 20 ما بايد از آن‌ها تبعيت كنيم و نداى توحيد كلمه و كلمۀ توحيد را از آن مكان مقدس سر دهيم و با فريادها و دعوت‌ها و تظلم‌ها و افشاگرى‌ها و اجتماعات زنده و كوبنده در مجمع مسلمانان در مكّۀ مكرّمه بت‌ها را بشكنيم و شياطين را، كه در رأس آن‌ها شيطان بزرگ است، در عَقَبات «رَمى» و طرد كنيم تا حج خليل الله و حبيب الله و ولى الله را به جا آوريم.21
خداوند متعال فرمود: من مؤمنان را يارى مى‌كنم؛ يعنى اگر ما به خدا ايمان داشته باشيم، نصرت الهى متوجه ما مى‌شود؛ ( إِنَّ اللهَ يُدافِعُ عَنِ الَّذينَ آمَنُوا ) ، اما اگر به اسم مسلمان باشيم و از ايمان خبرى نباشد، نصرت الهى شامل حال ما نمى‌شود. بنابراين، لازم است طبق الگوى امام در هر سه حوزۀ عقل، قلب و ظاهر، ظرفيت‌هاى تربيتى حج را فعال كنيم. تربيت عقل باعث مى‌شود اعتقادمان به مبدأ و معاد و به حقانيت راهى‌كه در آن گام بر مى‌داريم محكم شود. تربيت قلبى باعث مى‌شود انسان‌هاى آراسته به فضايل باشيم و عمل ما ديگران را به خير و خوبى دعوت كند.
تربيت متعاليه در حج