50سعد بن ابى وقاص، از اسلام آورندگان نخستين است كه در مكه و تحت الشجره، به پيامبر خدا (ص) ايمان آورد.
«وَ هَذَا سَعْدُ بْنُ أَبِى وَقّاصٍ مِن جُملَۀِ السَّابِقِينَ وَ المُبَايِعِينَ تَحتَ الشَّجَرَۀِ» .41
«سعد بن ابى وقاص از پيشگامان به اسلام و بيعت كنندگان تحت شجره به پيامبر گرامى اسلام (ص) است.»
هجرت به مدينه
پس از هجرت پيامبر (ص) به مدينه، سعد نيز هجرت كرد و به مدينه آمد. او با اين‌كه از امراى عرب بود، ليكن هرآنچه در مكه داشت وانهاد و هجرت به مدينه را برگزيد.
شركت سعد در ميدان‌هاى نبرد
سعد در بيشتر غزوات همراه پيامبر بود و به فارس عرب شهرت داشت. فردى بود دلير، نترس و شجاع. او در اُحُد حاضر بود و نيز در نبرد بدر اسير گرفت و به حضور پيامبر (ص) آورد.
«شَرِكَ وَ سَعْدُ بْنُ أَبِى وَقَّاص وَ عَبْدُ اللهِ بْنُ مَسْعُودٍ وَ عَمَّارُ بْنُ يَاسِر فِيمَا يَغنِمُونَهُ، فَأَتَى سَعد بِأَسِيرَينِ»42
«سعد بن ابى وقاص و عبدالله بن مسعود و عمار بن ياسر در جمع آورى غنيمت شركت داشتند و سعد دو اسير را خدمت حضرت رسول آورد.»
منابع تاريخى گواهى مى‌دهند كه او در خيبر و احزاب و حُنين و همۀ مراسم و حَجّۀ‌الوداع و فتح مكه حضور داشته و افتخارات فراوانى نصيبش گرديده است.
نقل روايت از پيامبر (ص)
او احاديث بسيارى را از پيامبرخدا (ص) روايت كرده است. در سلسله راويان احاديث اهل سنت بوده و رواياتى به ايشان منسوب است. البته برخى از كتب شيعه نيز از سلسله راويان پيامبرخدا (ص) دانسته‌اند.
محيى الدين نووى روايات فراوانى را از ابن ابى وقاص نقل كرده و او را مصدر روايات بخارى و مسلم دانسته است؛ مثلاً آورده است:
«عَن سَعْدُ بْنُ أَبِى وَقّاصٍ وَ عَمّارَ بْنَ يَاسِر وَ. . . وَ جَابِرِ بْنِ سَمُرَۀ. . . وَ حَدِيث سَعْدُ بْنُ أَبِى وَقّاصٍ، رَوَاهُ مُسلِم وَ البَزّارُ وَ الدَّار قُطنِى و ابنُ حِبّان. . .»43
«از سعد بن ابى وقاص و عمار ياسر و. . . و جابر بن سمره. . . و حديث سعد بن ابى وقاص و. . . روايت كرده آن را مسلم و بزار و الدار قطنى و ابن حبان. . .»
در هر حال، به دليل همراهى فراوان با پيامبرخدا (ص) مسموعات و مشاهدات فراوانى داشته كه آن‌ها را نقل كرده است.
اهل سنت، احكام جنائز را از او فراوان آورده‌اند. ناگفته نماند كه برخى در اصل مسأله تشكيك كرده و گفته‌اند كه از او روايات فراوان نقل نشده و اين، كتب اهل سنت است كه روايات فراوان به او نسبت داده‌اند.
ابن حجر، اين تشكيك را مطرح نموده، مى‌گويد: روايات اندكى از او نقل شده است.
«حديث مسائب بن يزيد، صحبت سعد بن أبى وقاص كذا و كذا سنۀ فلم أسمعه و حدث عن رسول الله - صلّى الله عليه [وآله] و سلّم - إلاّ حديثاً واحداً» .44
«سائب بن يزيد گفته، سالى را با سعد بن ابى وقاص بودم، در مدت اين يك سال، او از پيامبرخدا (ص) يك حديث روايت كرد.»
ابن حجر، همين نكته را دليل شمرده است كه روايات فراوان نبوده، بلكه اندك بوده است.
در عين حال، افراد ديگرى چون ابن قدامه، در كتاب مغنى مدعى است كه سعد بن ابى وقّاص جزو روات كثير الروايه است.45
شهادت سعد بن ابى‌وقاص بر سبقت على (ع) در ايمان