71نامش حكيم بن حزام بن خويلد بن اسد بن عبد العزّى، قريشى اسدى است. او سيزده سال پيش از عام الفيل به دنيا آمد و يكصد و بيست سال عمر كرد. 1
او در درون خانۀ كعبه متولّد شد و مادرش فاخته او را در آب زمزم غسل داد.
حاكم نيشابورى مينويسد:
«و أُمُّه فاختة، بنت زهير بن أسد بن عبد العُزّي وكانت ولدت حكيماً في الكعبة و هي حامل فضربها المخاض و هي في جوف الكعبة فولدت فيها فغسله في حوض الزمزم و لم يولد قبله في الكعبة أحدٌ» .
حكيم بن حزام برادر حضرت خديجۀ كبرى، همسر گرامى پيامبرخدا (ص) است. او در عهد جاهليت از بزرگان اشراف و قريش بود. طبق نقلهاى مكرّر تاريخى، دار الندوه، مركز مشورتى قريش، در اختيار وى بوده كه در دوران معاويه، آنجا را صد هزار درهم به وى فروخت و تمام قيمت آن را صدقه داد و ميان مستمندان و بينوايان مكه توزيع كرد.
ابن اثير در «اُسد الغابه» چنين نگاشته است:
«حكيم بن حِزام، پس از آنكه دارالندوه را به معاويه فروخت، عبدالله بن زبير بر او طعنه زد و ايراد گرفت كه
«بِعتَ مَكْرُمَةَ قُرَيشٍ؟» ى عنى عزّت و شرافت قريش را فروختى؟ ! وى در پاسخ گفت:
«ذَهَبَتْ الْمَكَارِمُ إلاَّ التَّقْوَى» ؛ «جز پرهيزكارى، همۀ عزتها از بين رفته‌اند.» 2
فتح مكه و مسلمانى حكيم بن حزام
حكيم بن حزام در ماجراى فتح مكه مسلمانى برگزيد و در شمار صحابۀ بزرگ پيامبر در آمد و پس از مسلمانى، به مدينه مهاجرت شخصى كرد و در كنار پيامبر همواره ملازم آن حضرت بود؛ به گونه‌اى كه پرسشهاى فراوانى را از آن حضرت ميكرد كه پرسشهاى جالبى است و در مطاوى تاريخى و حديثى معروف است.
«حكيم، در بدر جزو لشكر قريش بود، ليكن بهگونۀ عجيبى گريخت و از كشته شدن نجات يافت كه پس از آن، سخت‌ترين و شديدترين سوگندش آن بود كه:
«وَالَّذِي نَجَّانِي يَومَ بَدرٍ» ؛ «قسم به كسى كه در روز جنگ بدر مرا نجات داد.» 3
پر واضح است كه اگر در جنگ بدر، به دست مسلمانان كشته مى‌شد، در حال شرك بود و ديگر توفيق مسلمانى و تشرّف به اسلام را نداشت و از آن همه فيض و بركات باز مى‌ماند.
سخاوت و جود حكيم بن حِزام