متن کتاب میقات حج (فارسی) - جلد 71 - صفحه 54

(6 تا 163)

54اولاً - اصل حج و عمره در ميان اصحاب، هيچگاه مورد ترديد نبود. به نظر مى‌رسد بسيارى از انصار و مهاجر، پيش از هجرت، با ساير اعراب حج و عمره انجام داده بودند؛ چنانكه از حضور انصار در بيعت‌هاى عقبه مى‌توان به اين موضوع پى برد. شايد بر همين اساس در منابع اهل سنت آمده است كه پيامبر (ص) پيش از هجرت، حج را دو بار انجام داد، ¹اگرچه روايات شيعه حاكى از آن است كه حضرت (ص) ده يا بيست بار در مراسم حج قبل از هجرت شركت نموده‌اند. ²و بسيار طبيعى است كه در دور پنجاه و سه سال اقامت در مكه، ايشان مكرر و ده‌ها بار در مراسم حج شركت كرده باشد. ³

پس از هجرت، راه مكه مسدود شد و تا هفت سال، امكان انجام حج يا عمره براى مسلمانان وجود نداشت. مراسم عمره و حج، تنها سنت باقيمانده از شرع ابراهيمى بود و مشركان نيز به آن و حريم مكه و ماههاى حرام، كه براى امنيت زائران تشريع شده بود، احترام ميكردند. قريش در برخورد با اسلام، آن سنت ديرين عرب را نقض كردند و مسلمانان را سالها از دسترسى به مسجد الحرام بازداشتند.

با ناديده گرفتن اين واقعيت تاريخى و با اعتقاد به اينكه آيات مربوط به وجوب حج و عمره متعلّق به سالهاى ششم يا نهم هجرت است، ما نمى‌توانيم به درستى مفاد و جايگاه تاريخى آيات «صدّ» را درك كنيم و نمى‌توانيم به تصوير درستى از ترتيب نزول بعضى سوره‌ها و حتى از ترتيب نزول آيات در برخى سوره‌ها دست يابيم. ⁴همچنين قادر نخواهيم بود كه به اهميت حج در تاريخ اسلام و نقش آن در سياست پيامبر (ص) نسبت به قريش و ارتباط آن با سياست تهاجمى قريش نسبت به اسلام و مسلمانان و تهديدهايى كه آنان از اين ناحيه براى سيادت خويش احساس مى‌نمودند، پى ببريم.

اصل حفظ حرمت كعبه و حرم مكه، به عنوان حرم امن الهى، داراى نخستين اولويت در سياست پيامبرخدا (ص) نسبت به قريش بود و ايشان از جنگ و خونريزى در مكه، در هر وضعيتى به شدت احتراز مى‌كرد. با وجود جنگ افروزى‌هاى مكرر قريش عليه مسلمانان، وى هيچگاه حاضر نشد عمليات تهاجمى عليه مكه صورت دهد و اوّلينباركه به سراغ مكيان رفت در زى زائرى در لباس احرام بود، تلبيهگويان و عارى از سلاح جنگى.

اوّلين سفر وى به مكه براى عمره بود، چون اگر براى حج مى‌رفت حضور حاجيان مسلمان در شرايط خطيرى كه در سال ششم وجود داشت، به احتمال قريب به يقين موجب آشفته‌تر شدن اوضاع مى‌شد. لذا وى، كه از ايجاد درگيرى در حرم و ناآرام شدن مراسم حج بهشدت پرهيز داشت، زمان عمره را براى گشودن راه مسجد الحرام انتخاب كرد. اين سياست پرهيز از برخورد و خشونت در حرم

1) . احكام القرآن جصاص، ج5، ص64)

2) . الكافى ج4، ص245، 251؛ من‌لايحضره‌الفقيه ج2، صص 237 و 238؛ تهذيب‌الأحكام ج5، ص 443 و 458

3) . مرحوم سيد شرف الدين در پاسخ يكى از پرسشهاى معترض ميگويد: «قال المغرور موسى جارالله: حج النبى - صلّى الله عليه وآله و سلّم - بعد الهجرۀ حجۀ واحدۀ، ويقول الإمام الباقر والإمام الصادق قد حج النبى بمكۀ مع قومه حجات عشرين حجۀ، فهل كان يحضر فى موسم الحج مع الناس؟ فأقول: من أنت يا هذا لتنكر على سادۀ آل محمد أقوالهم، وتنتقد أفعالهم، ألا تربع على ضلعك، وتتأخر حيث أخرك القدر، إن الباقر والصادق اعرف الناس بهدى جدهما، وأعلم الناس بسنته، والقول قولهم على رغم كل خارج عليهم، أو ناصب لهم كائناً من كان، سلمنا انه صلى الله عليه وآله وسلم ما حج بعد الهجرۀ إلا حجۀ واحدۀ - هى حجۀ الوداع - فمن اخبرك يا مسكين بانه لم يحج قبلها مع قومه، وهو فى مكۀ لتنكر على الامامين قولهما بذلك، وما يدريك لعله حج وهو بمكۀ عشرين حجۀ أو اكثر، وقد كانت مدۀ إقامته فيها ثلاثا وخمسين سنۀ، وما احمق هذا الرجل إذ يقول: وهل كان يحضر فى مواسم الحج مع الناس؟ وكيف يحج مع قومه ولا يكون حاضراً معهم؟ وما المانع من حضوره؟ نعوذ بالله من الخرف» (أجوبۀ مسائل جار الله، ج 7، ص10)

4) . به عنوان مثال نادرست بودن برخى روايات و تفاسير دربارۀ شأن نزول آى 34 سور انفال از مواردى است كه باعث شبهاتى در بار ترتيب آيات در سورههاى قرآن شده است. ابن ابى الحديد در شرح يكى از حكم امبر المؤمنين7 مى‌نويسد: «(وَ ما لَهُمْ أَلاَّ يعَذِّبَهُمُ اللَّهُ) أى و لأى سبب لا يعذّبهم الله مع وجود ما يقتضى العذاب و هو صدهم المسلمين و الرسول عن البيت فى عام الحديبيۀ و هذا يدلّ على أن ترتيب القرآن ليس على ترتيب الوقائع و الحوادث لأنّ سورۀ الأنفال نزلت عقيب وقعۀ بدر فى السنۀ الثانيۀ من الهجرۀ و صد الرسول ص عن البيت كان فى السنۀ السادسۀ فكيف يجعل آيۀ نزلت فى السنۀ السادسۀ فى سورۀ نزلت فى السنۀ الثانيۀ. و فى القرآن كثير من ذلك و إنما رتبه قوم من الصحابۀ فى أيام عثمان» (شرح‌نهج‌البلاغه، ج 18، ص241)

مشخصات کتاب

میقات حج (فارسی)جلد:71نويسنده:جمعی از نویسندگانناشر:-محل نشر:تهرانسال نشر:-

دریافت فایل ارجاع:

BibTex | Endnote

سایر جلدهای کتاب:

جلد 1جلد 2جلد 3جلد 4جلد 5جلد 6جلد 7جلد 8جلد 9جلد 10جلد 11جلد 12جلد 13جلد 14جلد 15جلد 16جلد 17جلد 18جلد 19جلد 20جلد 21جلد 22جلد 23جلد 24جلد 25جلد 26جلد 27جلد 28جلد 29جلد 30جلد 31جلد 32جلد 33جلد 34جلد 35جلد 36جلد 37جلد 38جلد 39جلد 40جلد 41جلد 42جلد 43جلد 44جلد 45جلد 46جلد 47جلد 48جلد 49جلد 50جلد 51جلد 52جلد 53جلد 54جلد 55جلد 56جلد 57جلد 58جلد 59جلد 60جلد 61جلد 62جلد 63جلد 64جلد 65جلد 66جلد 67جلد 68جلد 69جلد 70جلد 71جلد 72جلد 73جلد 74جلد 75جلد 76جلد 77جلد 78جلد 79جلد 80جلد 81جلد 82جلد 83جلد 84جلد 85جلد 86جلد 87جلد 88جلد 89جلد 90جلد 91جلد 92