متن کتاب میقات حج (فارسی) - جلد 71 - صفحه 52

(6 تا 163)

52ماه. زمان نزول آيه و آيات بعد متعلق است به باز زمانى شوال و ذيحجۀ سال نهم.

11. آيات 19 - 18 از سورۀ توبه، ¹در نفى نقش مشركان در اعمار مساجد و بى‌ارزش بودن خدمات آنها در نگهدارى حرم و سقايت حجاج در برابر ايمان به توحيد و معاد.

12. آيۀ 28 سور توبه، ²در منع مشركان از ورود به مسجد الحرام بعد از حج سال نهم.

13. آيۀ 2 از سور مائده، ³اين آيه، با بخشى از آيۀ پيشين، به تقدس شعائر حج، حرمت تعرض به زائران خان خدا و حرمت صيد در حالت احرام مى‌پردازد. نزول سوره به اواخر سال دهم هجرى بازمى‌گردد.

14. آيات 97 - 95 از سور مائده، ⁴در تأكيد بر حرمت صيد براى محرِم.

باتوجه به توضيحات بالا و نيز استدلاليكه پيشتر ارائه شد، نكات زير را مى‌توان برشمرد:

1. اصل مشروعيت حج وعمره هيچگاه ميان مسلمانان مورد ترديد نبود؛ زيرا تنها اشكالى كه انصار داشتند مربوط بهسعى ميان صفا و مروه بود ⁵كه آيۀ 158 سورۀ بقره بهآن پرداختهاست.

2. از نظر تاريخى، بعد از هجرت، فريضۀ حج در شرايطى مطرح گرديد كه راه مكه براى مسلمانان مسدود بود و در عمل، امكان عمره يا حج براى مسلمانان وجود نداشت. حج با اهميتيكه به عنوان ركنى از اركان اسلام دارد، نمى‌توانست به مدت طولانى در قرآن مسكوت بماند؛ لذا با وجود عدم امكان انجام اعمال حج و عمره، مشروعيت و وجوب آن مورد امضا و تأكيد قرار گرفت؛ بلكه در كنار امضاى اين سنت ديرينه و بيان سوابق تشريع، مناسك و احكام آن نيز در چندين مرحله در سوره‌هاى حج، بقره و آل عمران بيان گرديد.

3. اينكه مفسران، نزول بخشى از آيات حج در سوره‌هاى حج و بقره را مربوط به جريان حديبيه يا سالهاى بعد دانسته‌اند، ⁶ظاهرا بايد آنرا از باب ظهور مصداق بعد از نزول آيه بدانيم، نه از موارد اسباب نزول.

4. توالى و درهم بودن آيات حج و جهاد در سوره‌هاى حج و بقره، نشان دهند نوعى قرابت ميان آن دو موضوع در شرايط آن زمان است. از نظر قريش نيز موضوع حج مسلمانان براى سيادت آنها و سلطه بر مسجد الحرام، كه لازم آن سيادت بود، تهديد جدّى به حساب مى‌آمد. تنها بعد از شكست عمليات نظامى‌شان در جنگهاى بدر، اُحد و احزاب بود كه آنها مجبور شدند در حديبيه حق مسلمانان را به رسميت شناخته به آن تن دهند.

همۀ مذاهب اسلامى معتقد به وجوب حج به عنوان يكى از اركان اسلام ⁷مى‌باشند و روايات

1) . (مَا كانَ لِلْمُشْرِكينَ أَنْ يعْمُرُوا مَساجِدَ اللَّهِ. . . أَجَعَلْتُمْ سِقايۀ الْحاجِّ وَ عِمارَۀ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيوْمِ الآخِرِ. . .)

2) . (يا أَيهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلا يقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا. . .)

3) . (يا أَيهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّهِ وَ لاَ الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ لاَ الْهَدْى وَ لاَ الْقَلائِدَ وَ لاَ آمِّينَ الْبَيتَ الْحَرامَ. . .

4) . (يا أَيهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَقْتُلُوا الصَّيدَ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ. . . جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَۀ الْبَيتَ الْحَرامَ قِياماً لِلنَّاسِ وَ الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ الْهَدْى وَ الْقَلائِدَ. . .)

5) . بهگفت آقاى حجتى در اسباب النزول (ص93) : «امام صادق7 فرمود: «مسلمين در آغاز تصور مى‌كردند كه سعى ميان صفا و مروه، ساخته و پرداختۀ افكار جاهلى و از جمله مناسكى است كه مردمان جاهلى آنرا وضع كردند، لذا براى دفع اين توهم آيه مذكور نازل گرديد مبنى بر اينكه اين كار بلامانع بوده و از شعائر الهى محسوب مى‌گردد كه بايد حاجّ و معتمر آنرا انجام دهند» . گويند: علت اينكه مسلمين و يا پاره‌اى از صحابه از سعى ميان صفا و مروه احساس دشوارى و از آن خوددارى مى‌كردند آن بود كه بر روى كوه صفا بتى را نصب كرده بودند كه «اساف» نام داشت، و بر روى كوه مروه بتى ديگر نهاده بودند كه به «نائله» موسوم بود و هنگام طواف و سعى ميان اين دو كوه اين دو بت را مسح مى‌كرده و برآنها دست مى‌كشيدند. مسلمين به خاطر وجود اين دو بت بر روى كوه صفا و مروه از سعى ميان آن دو احساس گناه مى‌نمودند.» . نيز ر. ك. به: تفسير طبرى، ج29، ص93؛ أسباب نزول واحدى، ص50؛ الكشف والبيان، ج2، ص26؛ مجمع البيان، ج1، ص440؛ تفسير ابن كثير، ج1، ص341؛ در المنثور، ج1، ص160

6) . به عنوان مثال گفته‌اند: آيۀ «أتِمُّوا الحَجَّ. . . فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيسَرَ مِنَ الْهَدْى» در سال ششم در حديبيه نازل شد (محاسن التأويل، ج2، ص365، فى ظلال القرآن، ج1، ص193) ، و نيز (فَمَنْ كانَ مِنْكُمْ مَرِيضاً أَوْ بِهِ أَذىً مِنْ رَأْسِهِ) در بار كعب بن عجره در حديبيه نازل شده است. (تفسير مقاتل بن سليمان، ج1، ص: 172؛ جامع البيان فى تفسير القرآن، ج2، ص: 134- 139؛ أسباب نزول القرآن (الواحدى) ، ص: 62؛ الكشف و البيان عن تفسير القرآن، ج2، ص101؛ تفسير ابن أبى حاتم، ج1، ص338؛ الكشاف، ج1، ص241؛ الجامع لأحكام القرآن، ج2، ص382؛ تفسير ابن كثير، ج1، ص397؛ البحر المحيط فى التفسير، ج2، ص272؛ الدر المنثور فى تفسير المأثور، ج1، ص213؛ معالم التنزيل فى تفسير القرآن، ج1، ص248؛ لباب التأويل فى معانى التنزيل، ج1، ص126؛ كنز العرفان فى فقه القرآن، ج1، ص289؛ تفسير نور الثقلين، ج1، ص187؛ فتح القدير، ج1، ص 225)

7) . براى روايات شيعه در اين باره ر. ك. به: كافى، ج2، ص23- 18، ح1، 2، 3، 5، 7، 8، 11، 14، ص24، ح4؛ ج4، ص62، ح1، امالى صدوق ص349، ح 404/14؛ خصال، 278، ح21، ص447، ح47، فقيه، ج2، ص74، ح1770، تهذيب، ج4، ص151، ح 418؛ وسائل، ج1، ص29- 14، ح1-6، 8 - 39؛ مستدرك، ج1، ص74 -69، ح1- 15 براى روايات اهل تسنن ر. ك. به: مسند احمد، ج2، صص26، 93، 120، ج4، صص363، 364؛ صحيح بخارى، ج1، ص8، ج5، ص157؛ صحيح مسلم ج1، ص34؛ سنن ترمذى، ج4، ص119؛ سنن نسائى، ج1، ص109؛ سنن الكبرى بيهقى، ج1، ص358، چ 4، ص81، 199

مشخصات کتاب

میقات حج (فارسی)جلد:71نويسنده:جمعی از نویسندگانناشر:-محل نشر:تهرانسال نشر:-

دریافت فایل ارجاع:

BibTex | Endnote

سایر جلدهای کتاب:

جلد 1جلد 2جلد 3جلد 4جلد 5جلد 6جلد 7جلد 8جلد 9جلد 10جلد 11جلد 12جلد 13جلد 14جلد 15جلد 16جلد 17جلد 18جلد 19جلد 20جلد 21جلد 22جلد 23جلد 24جلد 25جلد 26جلد 27جلد 28جلد 29جلد 30جلد 31جلد 32جلد 33جلد 34جلد 35جلد 36جلد 37جلد 38جلد 39جلد 40جلد 41جلد 42جلد 43جلد 44جلد 45جلد 46جلد 47جلد 48جلد 49جلد 50جلد 51جلد 52جلد 53جلد 54جلد 55جلد 56جلد 57جلد 58جلد 59جلد 60جلد 61جلد 62جلد 63جلد 64جلد 65جلد 66جلد 67جلد 68جلد 69جلد 70جلد 71جلد 72جلد 73جلد 74جلد 75جلد 76جلد 77جلد 78جلد 79جلد 80جلد 81جلد 82جلد 83جلد 84جلد 85جلد 86جلد 87جلد 88جلد 89جلد 90جلد 91جلد 92