25گروهى دست گذاشتن روى ديوار حِجر اسماعيل را جايز شمرده‌اند كه در اين، بحثى نيست. اما برخى كه قائل به عدم جواز هستند، دو استدلال آورده‌اند؛ برخى به حجر اسماعيل استدلال كرده‌اند. مانند علاّمه و اهل سنت.
علّامه در تذكره مى‌نويسد:
«اقرب عدم صحّت طواف كسى است كه دستش را در حين طواف داخل حجر كرده است و اين، يكى از اقوال شافعيه است؛ زيرا بعضى از بدن او در خانه قرار گرفته و ما شرط كرديم كه بايد تمام بدن او خارج بيت باشد.
قول ديگر شافعى ها جواز است؛ و گفته‌اند زيرا بيشتر بدن او در خارج بيت است. پس در عرف گفته مى‌شود: طواف كرده است ولى اين قول ممنوع است. چون بعضى از بدن او، در بيت قرار گرفته است.31
علاّمه چون قائل است كه حجر اسماعيل جزو بيت مى‌بادش، مى‌گويد كسى كه دستش را به طرف حجر دراز كرد و يا روى ديوار حجر گذاشت، بعض بدن او در حين طواف، داخل خانه شده است و حال آن كه در طواف بايد تمام بدن او در خارج خانه باشد و حتى جزئى از بدن نيز جايز نيست كه داخل خانه باشد.
البته اين استدلال از نظر مشهور فقها بى‌اعتبار است. چون با دلايل متقن ثابت شد كه حجراسماعيل جزو خانه نيست.
3. حد مطاف
مسألۀ ديگر، حد مطاف از جانب حجر اسماعيل است. بنا به گفتۀ كسانى كه قائل به مضيق بودن حدّ مطاف هستند؛ يعنى فاصلۀ بيت تا مقام ابراهيم (يعنى5/26) ذراع، آيا اين فاصله از جانب حجر اسماعيل، از كعبه محاسبه مى‌شود يا از ديوار حجر؟
در اين مسأله دو نظريه است كه هر كدام مبنايى دارند:
1. محاسبه از بيت 2. محاسبه از ديوار حجر اسماعيل.
نظريۀ نخست: فاصلۀ مطاف از بيت محاسبه مى‌شود، در اين صورت با كسر مقدار حجر اسماعيل (تقريباً 20 ذراع) محل طواف ضيق شده و حد مطاف در اين قسمت به 5/6 ذراع (5/3 متر) مى‌رسد.
مثلاً امام خمينى \ كه قائل به اين مسأله است، مى‌فرمايد:
در سمت حِجر اسماعيل (ع) محلّ طواف تنگ مى‌شود؛ زيرا مقدار حجر (20 ذراع) از آن كاسته شده و تقريباً شش ذراع و نيم براى محل طواف باقى مى‌ماند و بايد از خارج اين حد طواف نشود و اگر بيش از شش ذراع و نيم فاصله گرفت، آن جزء را اعاده كند و احوط اعادۀ طواف مى‌باشد.32
دلايل اين موضوع متفاوت است:
- در برخى منابع فقهى آمده است چون حجر اسماعيل جزو بيت نيست، پس بايد مسافت را از بيت محاسبه كرد، در اين صورت، حجر داخل مطاف قرار گرفته و حدّ مطاف ضيق مى‌شود.
- مبناى استدلال برخى ديگر در اين محاسبه آن است كه چون حجر اسماعيل جزو بيت است، پس محاسبه از ديوار حجر صحيح است؛ مانند مرحوم صاحب جواهر.
- شيخ محمدحسن نجفى مى‌نويسد: بنابر اين‌كه حجر اسماعيل جزو كعبه باشد، مسافت از خارج (ديوار) حِجر محاسبه مى‌شود. ليكن ايشان در نهايت جانب احتياط را گرفته است.33
- برخى از علما هم قرائن و شواهدى آورده‌اندكه ارتباطى به حجر اسماعيل ندارد، چه جزو خانه باشد چه نباشد. بلكه اين دلايل مستقلاً بر محاسبۀ مسافت از ديوارحجر دلالت مى‌كنند؛ مانند:
1. پيامبرخدا (ص) در عمرۀ القضا با هفتصد نفر طواف كرد. آيا تصور مى‌شود كه اين تعداد مسلمان، همه در 5/3 متر طواف كنند؟
2. پيامبر9 در حجّۀ الوداع با صد هزار نفر به حج آمده بود و همۀ آنان انگيزه داشتند مناسك حج را با عمل به دستورات آن حضرت بياموزند، لذا تلاش مى‌كردند خود را به آن حضرت نزديك‌تر كنند. اگر فرض كنيم نصف اين جمعيت در طواف حضور داشته باشند، آيا تصوّر مى‌شود كه در سه ناحيه به فاصله 5/26 ذراع طواف كنند و در يك ناحيه در 5/6 ذراع؟ !