72مسلمان مى‌شود:
وَ مٰا أَرْسَلْنٰاكَ إِلاّٰ رَحْمَةً لِلْعٰالَمِينَ. 1
«ما تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم.»
آرى، پيامبر رحمتى است براى همه و آن حضرت در حفظ منافع و تأمين سعادت اين جهانى و آن جهانىِ همگان حريص است. خداوند رحمان، در بيان شدت شفقت و مهربانى آن بزرگوار خطاب به تمام بشر فرموده است:
لَعَلَّكَ بٰاخِعٌ نَفْسَكَ أَلاّٰ يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ. 2
«گويى مى‌خواهى جان خود را از شدت اندوه از دست بدهى، به خاطر اين‌كه آن‌ها ايمان نمى‌آورند.»
در اينجا مى‌بينيم كه تأسف، دلسوزى و غمخوارى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نسبت به كفار و منكران حق و علاقه‌مندى آن حضرت به سعادت و نجات بندگان، تا چه حد كار را بر وى تنگ كرده است كه خداى تعالى او را تسليت داده و از وى دلجويى كرده است تا مبادا از شدّت اندوه و اهتمام به حال آن‌ها، قالب تهى كند؛ زيرا آن حضرت همۀ آدميان را، بدون استثنا، همچون فرزندان دلبند و پارۀ تن خود مى‌دانست و خير و هدايت همه‌شان را مى‌خواست و چون مى‌ديد كه به راه گمراهى و هلاكت مى‌روند، سخت اندوهگين مى‌شد، همان‌گونه كه پدرى مهربان از هلاكت وتباهى فرزندانش دچار اندوه مى‌شود.
و پيامبر صلى الله عليه و آله، خود را مظهر تام رحمت و محبت الهى شناسانده، مى‌فرمايد:
«إِنَّما بُعِثْتُ رَحمة» ؛ 3«همانا من، رحمتى (فراگير) برانگيخته شده‌ام.»
سيرۀ پيامبر صلى الله عليه و آله، سيرۀ تربيت عملى انسان است و اين تربيت در برترين و كامل‌ترين جلوه‌اش، در رفتار ائمۀ هدى عليهم السلام كه غير قابل تفكيك از سيرۀ پيامبر صلى الله عليه و آله مى‌باشد، تجلّى پيدا كرده است. بنابراين، در اين مبحث، علاوه بر سيرۀ پيامبر صلى الله عليه و آله، به سيرۀ امامان معصوم عليهم السلام نسبت به پيروان اهل كتاب نيز اشاره مى‌شود.
گفتار اول - سيرۀ عملىِ پيامبر صلى الله عليه و آله در نگاهى كلى
هنوز چند سالى از آغاز رسالت نگذشته بود كه آوازۀ پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در سراسر گيتى طنين انداز شد. دعوت اسلامى، همۀ سرزمين عرب را فراگرفت و