71قابل پيروى براى همۀ زمان‌ها، در تمام دوران‌ها باشد.
رفق و مدارا، سيرۀ عملى پيامبراسلام صلى الله عليه و آله
رفق و مدارا، از امورى است كه در سيرۀ اجتماعى پيامبر صلى الله عليه و آله؛ چه در بُعد داخلى و چه در بعد بين المللى، اهميت بسيار داشته است. همين امر موجب اصلاح جامعه، روابط و مناسبات اجتماعى بود. در غير اين‌صورت، زمينه‌اى براى هدايت و تبليغ رسالت به وجود نمى‌آمد. خداى متعال از خوشخويى و مداراى پيامبر، اين‌گونه تمجيد مى‌كند:
فَبِمٰا رَحْمَةٍ مِنَ اللّٰهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ. . . .
«به بركت رحمت الهى، در برابر مردم نرم و مهربان شدى، و اگر خشن و سنگ‌دل بودى، از اطراف تو پراكنده مى‌شدند.
پس آن‌ها را ببخش و برايشان آمرزش بخواه. . .»
رحمت و مهر او، به‌گونه‌اى فراگير بود، با كسانى كه سال‌ها با او دشمنى كرده بودند؛ مانند مشركين قريش، با گذشت برخورد كرد. در روز فتح مسالمت‌آميز و بدون خونريزى مكه، شخصى اين جمله را تكرار مى‌كرد كه:
«اليَوم يَوم الْمَلْحَمَة، اليَوم تَستحلّ الْحرمة» .
«امروز روز كشتار، جنگ و انتقام است، امروز روز شكسته شدن حرمت‌هاست.»
پيامبر رحمت، در برابر و در ردّ اين شعار، اين جمله را فرمود:
«اليَوم يَوم المَرحمة» ؛ «امروز روز رحمت و مهربانى است.»
بدين ترتيب، آن حضرت، جلو هرگونه خشونت و تندى در مقابل مخالفان اسلام را گرفته، نگرانى و ترس مشركين قريش را برطرف ساخت و به آنان فرمان داد:
«إذهَبُوا فأنتم الطلقاء» ؛ «برويد كه همگى آزاديد.» 1پيامبر صلى الله عليه و آله پيام‌آور رحمت و محبت
خداى تعالى، رسول گرامى اسلام را رحمتى فراگير و عام معرفى كرد، كه رحمت او شامل همۀ انسان‌ها؛ اعم از مسلمان و غير