44
3 - «حسن خلق» ( \ خوشخويى)
خصلت زيباى «حسن خلق» ، از خصلت‌هاى نيك اجتماعى است كه تحسين همگان را به همراه دارد. هيچ فرد يا گروهى را نمى‌توان يافت كه از صاحب اين خوى شايسته ستايش نكند.
در كتب اخلاقى و غير آن، آيات و روايات فراوانى در جهت تمجيد از آن نقل گرديده است؛ 1براى نمونه، برخى از آن‌ها را مرور مى‌كنيم:
پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمود: «الإسْلامُ حُسْنُ الْخُلْقِ» ؛ 2«اسلام، خوشخويى است.»
در بيان ديگرى فرمود: «حُسْنُ الْخُلُقِ نِصْفُ الدِّينِ» ؛ 3«خوى نيكو، نصف دين است.»
از روايت ديگر نبوى چنين برمى‌آيد كه: «در سراى قيامت، افرادى به جهت اخلاق نيكشان، به درجاتى بزرگ و منزلتى والا دست مى‌يابند؛ اگرچه در عبادت ضعيف و ناتوان باشند.» 4در خبر ديگرى، از اميرمؤمنان عليه السلام چنين مى‌خوانيم: «حُسْنُ الْخُلْقِ رَأْسُ كُلِّ بِرٍّ» ؛ 5«نيك‌خويى، سرآمد همۀ نيكى‌هاست.»
در روايتى آمده است: «مردى به حضور پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله آمد و گفت: مرا توصيه‌اى فرماييد كه از آن بهره گيرم» ؛ از جمله سفارش‌هاى حضرت به آن شخص اين بود: «أَلْقِ أَخٰاكَ بِوَجْهٍ مُنْبَسِطٍ» ؛ 6«با چهرۀ گشاده با برادرت برخورد كن.»
از بررسى آيات و روايات وارده در باب «حُسن خُلق» ، چنين برمى‌آيد كه ضرورت پاى‌بندى به اين خصلت شايسته، امرى فراگير است و شامل تمام حوزه‌هاى حيات اجتماعى (مانند: وطن، سفر، منزل، بازار، اداره و. . .) مى‌شود؛ منتها رعايت آن در سفر، از اهميت بيشترى برخوردار است؛ اين است كه در احوالات پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله آورده‌اند:
در يكى از سفرهايشان 7فرمودند: «مَنْ كٰانَ يسيء الْجوار فَلا يُصاحبنا» ؛ 8«كسى كه در مصاحبت و مجاورت، بد عمل مى‌كند با ما همراه و همسفر نشود.»
به‌طور طبيعى، در كنگرۀ عظيم حج (كه ملل مختلفى از جهان اسلام در آن حضور دارند و سالك اين سفر با مليت‌هاى گوناگونى مواجه و همراه مى‌شود) ، پايبندى به «حسن خلق» ضرورى‌تر خواهد بود. به خصوص كه قرآن كريم به‌طور صريح مى‌فرمايد:
. . . فَلاٰ رَفَثَ وَ لاٰ فُسُوقَ وَ لاٰ جِدٰالَ فِي الْحَجِّ. . . . 9«سخنان زشت، لغو، فحش، فسق، فجور، مراء و جدال در حج جايگاهى 10ندارد.»