11
والزّاد في كفّةِ عقل نظري
يقنعن بالشرك و باليسير
- همانگونه‌كه جسم حج صورى انجام مى‌دهد، قلب نيز حجّ معنوى را براى رسيدن به مقصود محقّق مى‌سازد. مقصود در حجّ صورى، زيارتِ خانۀ خدا و در حجّ معنوى زيارت صاحب خانه و محبّت و طلب او است.
- همان‌طور كه حجّ قالبى و صورى، قافله و راهنما و مركب و زاد و توشه دارد.
حج قلبى و معنوى نيز نيازمند راهنمايى است كه عارف به حقيقت حج باشد.
حجّ معنوى نيز مانند حج صورى، داراى منازلى است؛
«اراده» ، كه مانند نور در قلب مى‌تابد. «عزم» ، كه مرحلۀ تصميم و بعد از اراده است. «صفاى قلب و صدق نيّت» . «تقبّل» ، كه بريدن از خلق در طلب حق تعالى
حاجى، در سفر حج، بايد به زيارت آثار مردان الهى و مزار و مشهد ائمۀ هدى عليهم السلام رود و هر بندۀ برگزيدۀ خدا را در سلوك ظاهرى و باطنى‌اش ملاقات كند.
است. «توبه» ، «انابه» و «توكّل» .
«تذكر» ، «تفكر» ، «مراقبت» ، «مروّت» ، «فتوّت» ، «محاسبه» و موارد ديگر كه (در جاى خود تبيين شده) ، همگى منازل حج معنوى‌اند.
- همان‌طور كه حج صورى درقالب قافله‌هايى انجام مى‌شود، درحج معنوى نيز قلب، قافله‌هايى دارد كه شفاى امراض درونى و معنوى است.