9نيز همانند مردم چند گونهاند؛ همانطور كه بعضى از مردم مقام خانه را درك كرده، عظمت آن را مىفهمند و احترامش را به جاى مىآورند ولى بعضى از اين توفيق بىبهرهاند و در حال غفلت طواف مىكنند و روشن است كه اين طواف مذموم و آن طواف ممدوح است، خواطر نيز بعضى ممدوح و بعضى مذموماند. در هر صورت، خداوند با توجه به كرم و رحمت بىمنتهايش، هر دو را مىپذيرد. در اينجا نيز از خواطر مذموم مىگذرد و عفو مىكند. 1وى در فصلى ديگر از كتابش، وجه تمايز و تشابهِ قلب بندۀ مؤمن را با كعبه، به «اللّٰه» و «الرحمن» تشبيه كرده است. همانگونه كه اللّٰه و الرحمن دو اسم بزرگ الهىاند، قلب و كعبه نيز دو خانۀ گرامىِ خدايند. سپس به اين آيه شريفه استناد مىكند كه فرمود:
قُلِ ادْعُوا اللّٰهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمٰنَ أَيّاً مٰا تَدْعُوا فَلَهُ اْلأَسْمٰاءُ الْحُسْنىٰ. . .
2
«بگو اللّٰه را بخوانيد، يا رحمن را بخوانيد، به هر كدام كه بخوانيد، اسمهاى نيك همه براى اوست.»
ليكن بعضى از انسانها، به حسب تفاوتِ بهرهمندى از هدايت و رشد، ارتباطشان با اسماء الهى تفاوت دارد. همه اللّٰه را مىشناسند، حتى بتپرستان نيز با اسم اللّٰه آشنا بودند ولى مىگفتند: رحمان كيست؟ ما رحمان را نمىشناسيم. اينان به جهت گمراهى و دورى از حقيقت، با رحمان آشنا نبودند و مىگفتند: «وَ مَا الرَّحمٰنُ؟» 3ولى مؤمنان با هر دو اسم آشنا بودند.
محيىالدين مىگويد: انسانهاى مرحوم (مورد رحمت واقع شده) ، با رحمان آشنايند ولى آنان كه محروماند، از رحمان به دورند.
بدين جهت، همه با بيت درونى؛ يعنى قلب آشنايند، اما بعضى با بيت برون آشنا نيستند. فقط امت مرحوماند كه هر دو بيت را مىشناسند و از فيوضات آن دو مستفيض. 4ابن عربى اين دو نكته را بسيار مهم دانسته و به بيان آن مىبالد و مىگويد: بدان، من تو را به امورى آگاه ساختم كه اگر بدان عمل كنى، از علم الهى آنقدر بر تو آشكار مىشود كه جز خدا اندازۀ آن را نداند. به يقين عارف به مقدارى كه از علم الهى مىچشد، عزّت مىيابد. 5