38و اقليمى مى‌رسيد، هزاران تن گوشت پاك و پاكيزۀ قربانى به هدر نمى‌رفت و به گرسنگان دنيا مى‌رسيد. علاوه بر اين، وجوهات شرعيه و برّيه و صدقه و انفاق، اعانۀ بسيار ارزشمندى براى نيازمندان خواهد بود و نيز سوغات سفر كه نبايد منحصر به نزديكان و اقوام باشد بلكه سهم مساكين و محرومان نيز به‌گونه‌اى در آن لحاظ گردد تا از اين رهگذر به آشنا و بيگانه مساعدتى هرچند اندك عايد گردد و موجب تحبيب قلوب و پيوند اجتماعىِ افزون باشد.
امام صادق عليه السلام در روايتى ديگر به بيان آثار اقتصادى و معيشتى حج پرداخته و در پاسخ به هشام بن حكم كه فلسفۀ وجوب حج را مى‌پرسد، چنين مى‌فرمايد:
«فَجَعَلَ فِيهِ اْلإِجْتِمَاعَ مِنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ لِيَتَعَارَفُوا وَ لِيُتَرْبِحَ كُلُّ قَوْمٍ مِنَ التِّجَارَاتِ مِنْ بَلَدٍ إِلَى بَلَدٍ وَ لِيَنْتَفِعَ بِذَلِكَ الْمُكَارِي وَ الْجَمَّالُ وَ لِتُعْرَفَ آثَارُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و آله وَ تُعْرَفَ أَخْبَارُهُ وَ يُذْكَرَ وَ لاٰ يُنْسَى وَ لَوْ كَانَ كُلُّ قَوْمٍ إِنَّمَا يَتَّكِلُونَ عَلَى بِلاٰدِهِمْ وَ مَا فِيهَا هَلَكُوا وَ خَرِبَتِ الْبِلاٰدُ وَ سَقَطَتِ الْجَلَبُ وَ اْلأَرْبَاحُ وَ عَمِيَتِ اْلأَخْبَارُ وَ لَمْ تَقِفُوا عَلَى ذَلِكَ. . .» . 1
«مقرر شد تا مردم از شرق و غرب به اين سرزمين بيايند و يكديگر را بشناسند و همۀ گروه‌ها از تجارت و حمل و نقل كالا از شهرى به شهر ديگر بهره گيرند. و چارپادار و شتربان سود برند و آثار و اخبار پيامبر خدا شناخته شود و در خاطره‌ها تجديد گردد و فراموش نشود و اگر قرار بود هر جمعيتى تنها از كشورها و شهرهاى خودشان و حوادث و مسائل منطقه‌اى سخن بگويند مردم نابود مى‌شدند و شهرها ويران مى‌گرديد و بازرگانى و سود آورى تعطيل مى‌شد و اخبار و حوادث در پردۀ ابهام مى‌ماند و كسى برآنها آگاهى نمى‌يافت.»
چنانكه ملاحظه مى‌كنيم: امام صادق عليه السلام در اين روايت به آثار جهانشمول حج توجه داده و مسائلى را يادآور شده‌اند:
1 - اطلاع و آگاهى از آثار پيامبر خدا كه در اين سرزمين پربركت پا به عرصه وجود نهاد و بزرگترين مكتب آسمانى را پى افكند و آثار جاودانش خاطرۀ وحى و رسالت و مجاهدت‌ها را در اذهان تداعى