14با يكديگر باشد. امام نيز مانند كعبه ملجأ و پناهگاه مردم و مدار و محور زندگى توحيدى است. چه زيبا سروده ميرداماد رحمه الله:
كَالدُّرِّ وُلِدْتَ يايَمام الشَّرفِ
بخش دوم: جايگاه حج از نگاه امام على عليه السلام
سخنان امام على عليه السلام دربارۀ حج داراى ابعاد وسيعى است كه هر كدام مى‌تواند بُعدى از ابعاد حج را روشن سازد، تنها اشاره‌اى خواهيم داشت به بعضى از بيانات ايشان:
1 - حج، تجلّى اخلاص بندگان
امام على عليه السلام در يكى از خطبه‌هاى نهج البلاغه، هدف از تشريع حج و اعمال و مناسك آن را، با شرايط دشوارى كه دارد، امتحان بندگان خدا مى‌شمارد.
تشريع اين فريضه در سرزمين حجاز و طواف بر گرد خانه‌اى سنگى كه - ظاهراً - نفع و ضررى براى انسان ندارد، و چه بسا آدمى را در حكمت و فلسفۀ آن دچار ترديد مى‌كند و مردم سطحى‌نگر اعمال و مناسك اين فريضه را لغو و بى‌حكمت تصور مى‌نمايند، همگى براى «امتحان و آزمايش» انسان هاست. خداوند مى‌توانست اين فريضه را در سرزمينى خوش آب و هوا و داراى زرق و برق مادى مقرّر بدارد و چه بسا شك و ترديدى هم در قلوب مردم ايجاد نشود، اما خداوند به‌دنبال آزمودن بندگان در سختى ها و دشوارى ها و تربيت نفوس آن هاست؛ زيرا در چنين وضعيتى است كه انسان ها از يكديگر باز شناخته مى‌شوند. امام على عليه السلام مى‌فرمايد:
«آيا نمى‌بينيد كه خداوند سبحان گذشتگان را از زمان آدم - صلوات‌اللّٰه عليه - تا آخرين نفر از اين جهان با سنگ هايى كه نه ضرر دارد و نه منفعت، و نه مى‌بيند و نه مى‌شنود، آزموده‌است؟ ! آن‌سنگ‌ها را بيت‌الحرام خود قرار داد؛ خانه‌اى كه براى مردم برپا داشت، آنگاه آن را در زمينى سنگلاخ و كم گياه‌ترين نقاط زمين و تنگ ترين درّه‌ها قرار داد. در ميان كوه هاى ناهموار و ريگ هاى گرم و چشمه‌هاى كم آب و روستاهاى دور از