43 ظَفَرتُ بِقُرَيش لأمثلنّ مِنْهُم بِسَبْعِين رَجُلاً» ¹؛ «اگر به قريش پيروز شوم، هفتصد نفر از آنان را مثله خواهم كرد.»

اينجا بود كه اين آيۀ شريف نازل گرديد: وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ؛ ²«اگر مجازات كرديد. به همان اندازه كه بر شما ضربه وارد شده است مجازات كنيد و اگر صبر كنيد بهتر است براى صبر كنندگان.»

بخش دوم اين نقل «لَئِنْ ظَفَرتُ لأمثلنّ. . .» و نزول آيۀ وَإِنْ عَاقَبْتُمْ. . . از جهاتى مورد سؤال است؛ زيرا اولاً: گفتار آن بزرگوار، با عمل آن حضرت منافات دارد، بدين جهت كه در همان حال كه پيامبر در كنار پيكر عمويش قرار گرفته بود و مى‌فرمود «لئن ظفرت. . .» تعداد بيست و هشت نفر از اجساد مشركين را مى‌ديد كه به روى خاك افتاده‌اند و اگر بنا بود از قريش كسى را مثله كند، دستور مى‌داد همان اجساد را مثله مى‌كردند.

و

ثانياً:

نزول آيۀ شريفه در جنگ احد و دربارۀ شخص رسول خدا از نظر محققان پذيرفته نيست؛ مثلاً مرحوم قمى از قدماى مفسران مى‌گويد: اين آيۀ شريفۀ وَإِنْ عَاقَبْتُمْ. . . ، از آيات سورۀ نحل است و اين سوره مكّى است و اگر آيه به جنگ احد و به موضوع مثله مربوط مى‌شد على القاعده بايد در سورۀ آل عمران كه بيشتر آيات مربوط به جنگ احد در اين سوره آمده است، قرار مى‌گرفت؛ «فَهٰذِهِ الآية في سُورة النّحْل وَ كانَ يَجِبُ أنْ يَكُونَ فِي هٰذِهِ السّورَة» . ³

علاّمه طباطبايى از آيۀ شريفه يك مفهوم عام استفاده كرده و مخاطبان را همۀ مسلمانان دانسته است. اين مفسّر بزرگ آيه را به طور اجمال چنين معنى مى‌كند و مى‌گويد: سياق آيۀ شريفه، نشان‌گر آن است كه مخاطب آن، همۀ مسلمانان است و مفهوم آيه اين است كه شما مسلمانان اگر در مقابل ايذاء و اذيت مشركين خواستيد مجازاتشان كنيد، چون ايذاء آنها نسبت به شما، در جهت ايمان شما و در جهت مخالفت شما با خدايان آنها بود، پس مجازات شما هم بايد در همين جهت و فقط بر اساس شرك و الحاد آنها باشد.

و عمل شما خالص براى خدا انجام گيرد. و هيچ شائبه ديگرى بر آن راه نيابد. ⁴بطورى‌كه ملاحظه مى‌كنيد از نظر مرحوم علامه، آيۀ شريفۀ داراى جنبۀ عمومى است و به موضوع مثله ارتباطى