33احسان كرد. در زمين فساد ننما كه همانا خداوند مفسدان را دوست ندارد» . ¹اى مسلمان، جهان آخرت و ابدى را هدف تمام آنچه خداوند از دانش، مال، نيرو و زندگى بر تو ارزانى داشته، قرار ده و زندگى خود را با تأمين نيازهاى جسمى، بگذران و به ديگران احسان كن؛ چرا كه خداوند نمونۀ كاملى از احسان را به تو عطا نموده تا ببيند چگونه به ديگران نيكى مى‌كنى. با آنچه در اختيار دارى، در زمين فساد مكن و آنها را در راه صلاح بكارگير و بدان كه خدا مفسدان را دوست ندارد.

ما عبادت اسلامى را چنين مى‌نگريم كه مى‌تواند بر تمام مسائل و مشكلات زندگى انسان ناظر باشد و آنها را تحت پوشش خود قرار دهد، همانگونه كه به سوى عالم ملكوت و خدا نظر دارد و سبب تحصيل پاداش در آخرت مى‌باشد.

3 - اسرار حج

از آنچه در بخش دوّم بيان نموديم، مى‌توانيم در فضاى ذهنى باز و آزاد قرار گرفته، دربارۀ آنچه شريعت اسلام در عبادت حجّ مقرّر نموده است، از جهات گوناگون بينديشيم و اسرار، ظاهر و باطن آن را بشناسيم.

اگر ما احرام را در نظر بگيريم، مى‌بينيم كه در آن نوعى تمرين رياضت نفس، جهت آزاد شدن از موانع تكامل وجود دارد و چنين تربيت و تمرينى، مسلمان را از تمام عادات، خوشگذرانى‌ها و اشتغالات زندگى اجتماعى، رها مى‌سازد.

ذكر «تلبيه» و تكرار «لبّيك» ، هنگام احرام بستن، معانى و رموز زيادى دارد.

«لبّيك» گفتن؛ تأكيد كردن حاجيان و تعهّد آنان در برابر خدا است كه يعنى ما همۀ دعوتهاى خدا را اجابت مى‌كنيم. منظور از كلمۀ «لبّيك» ، تنها اجابت دعوت ابراهيم عليه السلام در قرآن نيست، چنانكه برخى مفسّرين گفته‌اند.

در دعوت ابراهيم عليه السلام آنگونه كه قرآن بيان مى‌كند، خداوند متعال او را فرمان داده است كه مردم را، با بانگ بلند، به حج فراخواند:

«در ميان مردم، با بانگ بلند به حج دعوت نما كه حاجيان، پياده و سواره، بر اشتران لاغر و از نواحى دور، به زيارت كعبه بيايند تا شاهد منافع گوناگون آن گردند.» ²ما دايرۀ «لبّيك» را نه تنها از اجابت دعوت ابراهيم عليه السلام فراتر به حساب مى‌آوريم