37عنوان پل ارتباط و پيوند، مقدمات ضرورى اين پيوند و هماهنگى ميان جوامع اسلامى است و نبايد به زمان محدود ايام مناسك حج اكتفا نمود بلكه تداوم و استمرار اين ارتباطات بعد از مناسك حج مورد توجه و عنايت مى‌باشد و در اين آيۀ شريفه، عمدتاً به اهداف و آثار حج و پيامدهاى عظيم آن در طول سال، توجه شده نه صرفاً به خود عمل عبادى حج؛ زيرا خداوند حكيم هيچ دستور و فريضه‌اى را بدون علت و فلسفه بيان نفرموده است.
2 - در برنامه‌ريزى رشد و توسعه، روح مشاركت و هميارى است كه قرآن كريم در اين‌باره در سورۀ مائده، آيه دوم مى‌فرمايد:
تَعٰاوَنُوا عَلَى البِرِّ وَالتَّقوىٰ وَلٰا تَعٰاوَنُوا عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوٰان 1
ضرورت تعاون و همكارى ميان ملتها و جوامع اسلامى، نيازمند تعيين موضوع و هدف است؛ زيرا بدون شناخت موضوع و داشتن هدف مطلوب، نمى‌توان برنامه‌ريزى علمى و منطقى داشت، لذا در آيۀ فوق دو موضوع كاملاً متفاوت مطرح شده است:
الف - برّ و تقوى كه به معناى نيكى و سعادت جامعه در راستاى تقواى الهى است و همۀ جوامع بشرى، بويژه جامعۀ اسلامى، خواستار سعادت و خوشبختى در زندگى دنيا و آخرت مى‌باشد و ضرورتاً بيان مفهوم «برّ» و «تقوىٰ» در تفسير آيۀ فوق بهترين شناخت را به دولت اسلامى و مردم مسلمان مى‌دهد كه با واژه «مَنٰافِعُ لِلنّاس» ارتباط و هماهنگى كامل دارد و مى‌تواند موضوع برنامه‌ريزى كلان در جامعه و در سطح بين‌المللى براى جوامع اسلامى قرار گيرد كه در حقيقت مصداق واقعى «معروف» مى‌باشد.
ب - موضوع دوم در آيۀ فوق «اثم» و «عدوان» مى‌باشد كه در بيان مفسران به مفهوم «گناه» و «تجاوز از حدود الهى» آمده است؛ زيرا گناه و معصيت همواره مى‌تواند زمينۀ تجاوز به حقوق ديگران را فراهم سازد و در اين آيه بعنوان يك پديدۀ منكر و مفسدۀ اجتماعى، از آن نهى شده است.
بديهى است روحيۀ منفعت‌طلبى و خودخواهى انسان مى‌تواند جامعه را به راه‌هاى باطل و انحراف از مسير عدالت و اهداف مطلوب اجتماعى دعوت كند و رفتار فردىِ آلوده به گناه و تجاوز، بتدريج در جامعه زمينۀ فساد و تجاوزات كلان و عمومى را فراهم سازد، لذا در آيۀ فوق دو نكته مورد توجه قرار گرفته است:
اولاً: هيچ فردى از افراد مسلمان حق