16سورۀ اسراء (17) ، آيۀ 1

سورۀ حجّ (22) ، آيات: 25 و 33

سورۀ نّمل (27) ، آيۀ 91

سورۀ شورى (42) ، آيۀ 7

سورۀ طور (52) ، آيۀ 4

اينك به بحث در بارۀ برخى از اين آيات كه مربوط به حجّ است، مى‌پردازيم:

وَ اِذْ جَعَلْنَا اْلبَيْتَ مَثٰابَةً لِلنّاسِ وَ أمْناً. . . ¹

«(بياد آوريد) هنگامى را كه خانۀ كعبه را مركز امن و مرجع امر دين براى مردم قرار داديم. . .»

كلمۀ «الناس» در اين آيه، يعنى همۀ مردم و نه فقط عربها، و نيز از آيه چنين برداشت مى‌شود كه خدا، خانۀ كعبه را يك پناهگاه عمومى و يك مركز امنيّت براى همۀ مردم قرار داده است و در آيۀ بعد هم، ابراهيم از خدا خواسته است كه:

«خدايا! اين خانه را محلّ امن قرار ده» ؛ وَ اِذْ قٰالَ اِبْراهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هٰذا بَلَداً آمِناً. . . ²

از اين آيات چنين استنباط مى‌شود كه خانۀ كعبه يك مركز امن و پناهگاهى است كه نه تنها افراد انسان بايد در امنيت به سر برند، بلكه ديگر حيوانات بايد در امن و امان باشند ونيز از اين آيات چنين استنباط مى‌شود كه مسلمانان بايد هشيار باشند و از قداست و امنيت اين سرزمين، بهره برند و در كنار هم بنشينند و از طريق مذاكره، مشكلات را حلّ كنند و در رفع دشوارى‌هاى ديگر مسلمين جهان بكوشند.

جاى تأسف است كه بگوييم: مسجدالحرام و خانۀ كعبه‌اى كه در جاهليّت محلّ امن و امان بوده، امروز چنين نيست وگاهى در آن جا خون انسان‌ها، ريخته مى‌شود و مسلمانان به اين نكته توجّه ندارند.

اين كه در ترجمۀ آيۀ: وَ اِذْ جَعَلْنَا اْلبَيْتَ. . . گفتيم: «به ياد آوريد» ، از اين جهت است كه آيۀ مزبور از لحاظ نحوى، عطف است، هرچند آيۀ پيش از خود كه خدا گفته است: يٰا بَنِي اِسْرائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي. . . شيخ محمد عبده ³ضمن اين كه اِذْ جَعَلْنَا اْلبَيْتَ. . . را