15
5 - اعلام ولايت در حج
مسألۀ امامت و ولايت اهل‌بيت تا بدانجا اهميت داشت كه در حجةالوداع، در مسجد خيف، جبرائيل امين بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نازل شد و فرمان خداوند را در ابلاغ خلافت و وصايت على، اميرالمؤمنين عليه السلام رسانيد 1و در غدير خم نيز بار ديگر بر آن تأكيد ورزيد و پيامبر به فرمان الهى در جمع زائران خانۀ خدا كه عددشان را از هفتاد هزار تا صد و بيست هزار نفر گفته‌اند، به طرح آن پرداخت و با اين‌كه از همان آغاز بعثت بر مسألۀ وصايت و خلافت، به عبارات و صور گوناگون تأكيد ورزيده بودند، در آخرين سال عمر مباركشان و در يك اجتماع بى‌نظير، از وجوه مسلمين كه از بلاد اسلامى به حج آمده بودند، در غديرخم (سرزمين معروف در نزديكى جحفه) ، طى خطابه‌اى غرّا و طولانى آن را عنوان فرمودند و بر اين مسألۀ حياتى از مردم پيمان گرفتند و قرآن كريم ابلاغ ولايت و خلافت را بدانسان اهميت داد كه بدون تبليغ آن رسالت، ناقص و ابتر بود؛ يا أيُّها الرَّسولُ بَلِّغْ ما اُنزِلَ إليكَ مِنْ رَبِّكَ و اِنْ لم تفعلْ فما بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ. 2
ولايت و امامت، اصل استوارى بود كه طمع كافران را، كه چشم اميد به نابودى اسلام پس از پيامبر صلى الله عليه و آله بسته بودند، به يأس و نوميدى مبدّل ساخت و از اينروى «اكمال دين» و «اتمام نعمت» بدان بستگى دارد؛ اليَوم يَئِسَ الّذينَ كَفَروا مِن دينِكُم فلا تخشَوْهُم و اخْشَوْنِ اليومَ أكملتُ لكم دينَكُم و أتْمَمْتُ عليكُمْ نِعْمَتِي و رضيتُ لكُم الإسلامَ ديناً 3و اين بدان معنا است كه تنها در سايۀ ولايت مى‌توان به بقاى اسلام در سيماى واقعى‌اش اميدوار بود و بدون آن، كفار زمينۀ نفوذ در اسلام را خواهند يافت.
به هر حال، اين واقعۀ مهم تاريخى در عصر درخشان رسالت و آخرين سال حيات مقدس رسول‌اللّٰه صلى الله عليه و آله در حجةالوداع، گواه صادق ديگرى است بر اهميّت مسألۀ رهبرى و مسائل حكومت و زعامت دينى و سياسى مسلمين كه بنيانگذار اسلام حضرت محمد صلى الله عليه و آله بدان قيام و اقدام كرد و در حضور حاجيان و زائران بلاد براى تبليغ مهمترين ركن معنوى اسلام پس از توحيد و نبوت؛ يعنى امامت و ولايت، بهره گرفت.
چه، در وضعيت عصر رسالت، فرصتى مناسب‌تر از اين و اجتماعى انبوه و باشكوه و مؤثرتر از آن وجود نداشت كه پيامبر اسلام تكليف امر رهبرى امت را پس از