44
مقام ابراهيم و نقش آن در طواف و نماز
على‌اكبر ذاكرى
از مسائلى كه در هنگام طواف و مراسم حج انسان را متأثر مى‌سازد، وضعيتى است كه مطاف پيدا مى‌كند.
جمعيت زياد طواف‌كنندگان با تلاش فراوان درصدد اجراى اعمال خويش‌اند و فشار جمعيت گاهى به گونه‌اى است كه افراد، بدون اختيار، بخشى از مطاف را طى مى‌كنند و طواف آنها قطع و گاه باطل مى‌گردد. بخش عمدۀ اين مشكل، ناشى از فتواى فقهاست كه مطاف را در محدودۀ مقام و بيت مى‌دانند و بخشى ناشى از طواف گروهى؛ و مقدارى نيز از بى‌توجهى زائران نشأت مى‌گيرد.
مشكل ديگر مطاف، خواندن نماز طواف (عمدتاً توسط شيعيان) در پشت مقام ابراهيم با فاصلۀ اندك است. چه بسيار اتفاق مى‌افتد كه بر اثر هجوم جمعيت، نمازگزار از حالت نماز خارج شده، در مواقعى لگدمال مى‌شود. اين وضعيت ناگوار، علاوه بر اينكه مشكلاتى براى نمازگزار ايجاد مى‌كند، چهره نامطلوبى از شيعه و ايرانيان، به ديگر زائران ارائه مى‌دهد و مسلمانان ديگر كشورها را نسبت به شيعه بدبين مى‌نمايد. صداى طائفان به «الصلاة حرام» و نمازگزاران به «الصلاة» بلند است. اين مشكل نيز ناشى از فتواى فقهاست كه معتقدند نماز بايد نزد و ياپشت و يا در جوانب مقام ابراهيم عليه السلام خوانده شود و هر چه نزديكتر، بهتر. فقها كمتر به اين سؤال پاسخ داده‌اند كه آيا نماز در بين صفوف