17با محرم و يا زنان مورد اطمينان (اگر حاجى زن است) 6 - در تهيّۀ زاد، به مشقت و سختى زياد نيفتد 7 - باقى بودن زمان جهت انجام اعمال حج، بعد از حصول قدرت. 14 - مذهب حنبلى؛ استطاعت را چنين تعريف مى‌كنند كه: قدرت بر تهيۀ زاد و راحله‌اى كه براى چنين سفرى لازم است؛ داشته باشد، و اين زاد و راحله بايد اضافه بر آن توشه‌اى باشد كه براى زندگى هميشگى لازم است. 2از عبارات مذكور، استفاده مى‌شود كه در مورد «استطاعت» ميان فقهاى اهل سنت، از چند جهت اختلاف است:
الف - استطاعت شرط است يا سبب.
ب - شرط ادا است يا وجوب و يا صحّت.
ج - شرط شرعى است يا عقلى.
د - چه چيزى در تحقق استطاعت لازم است؟
استطاعت در لغت
اختلاف لغت‌شناسان در معناى واژۀ «استطاعت» ، اختلاف درخور توجهى نيست ولى جهت روشن‌تر شدن مطلب، نظر برخى از آنها را مى‌آوريم:
1 - خليل فراهيدى (100-175) در العين مى‌نويسد: «تطوّع؛ تكلف استطاعته، والعرب تحذف‌التاء فى استطاع فيقول: اسطاع، يَسطيع، بفتح الياء. ومنهم من يضم الياء فيقول يُسطيعُ.» 3
فراهيدى‌استطاعت را معنانكرده، امّاتطوع را به‌معناى استطاعتِ با زحمت گرفته است.
2 - ابن اثير (543-606) گويد: «الاستطاعة؛ القدرة على الشىء. وقيل هى استفعال من الطاعة.» 4
استطاعت عبارت است از توانايى بر انجام چيزى و گفته شده استطاعت از باب استفعال از مادۀ طاعت است.
3 - راغب اصفهانى (اواخر قرن پنجم) مى‌نويسد: «الاستطاعة استفعالةٌ من الطوع وذلك وجود ما يصير به الفعل متأنياً والاستطاعة أخصٌ من القدرة.» 5
استطاعت مصدر باب استفعال از مادۀ طوع است و آن عبارتست از بودن چيزى كه با