59از آن مقدار تجاوز كند طواف كنندۀ خانه به شمار نمىآيد. اندازۀ مطاف در زمان پيامبر - ص - و امروز بطور يكسان، به اندازۀ فاصلۀ بين خانه و مقام از چهار سوى «بيت» است. پس اگر كسى در يكى از نواحى، از اين مقدار دورتر گردد، چيز ديگرى جز خانه را طواف كرده؛ مانند اين كه بر گِرد مسجد طواف كرده باشد، زيرا طواف او در غير حد مطاف واقع شده و اين طواف نيست.
در سند «تهذيب» به جاى «و غيره» آمده: «عن غير واحد عن أحمد بن محمد بن عيسى.»
به نظر مىرسد سند كافى به واقع نزديكتر باشد، زيرا «محمد بن يحيى» هميشه از «احمد بن محمد» بىواسطه نقل مىكند.
از نظر متن، نقل كافى با تهذيب يكى است، جز اين كه به جاى «خرج عنه» كلمه «خرج منه» 1آورده است. دلالت روايت بر اين كه: طواف بايد ميان بيت و مقام صورت گيرد، تمام است؛ زيرا جملۀ «أنتم اليوم تطوفون ما بين المقام و بين البيت» ظهور در وجوب دارد. بويژه كه در روايت، طواف خارج از مقام را، طواف بر گرد خانه نمىداند.
نقد و بررسى
جهت روشن شدن مطلب، تحقيق در سند و دلالت روايت لازم است.
اما از نظر سند:
اوّلاً: مطابق نقل تهذيب، روايت مضمره است. 2چون مرجع ضمير در «سألته» معلوم نيست، اگر چه مضمرات محمد بن مسلم حجت است؛ زيرا او و همانند او از غير امام - ع - پرسش نمىكنند.
ثانياً: در سند روايت «ياسين ضرير» واقع شده كه از نظر انديشمندان دانش رجال، توثيق ندارد.
نجاشى - ره - دربارۀ وى مىنويسد:
«ياسين الضرير الزيّات البصرى، لقى أبا الحسن موسىٰ - ع - لمّا كان بالبصرة و روى عنه و صنّفَ هذا الكتاب المنسوب اليه، أخبرنا محمد بن على، قال: حدّثنا أحمد بن محمد بن يحيىٰ، قال: حدّثنا سعد، قال: حدّثنا محمّد بن عيسى بن عبيد، عن ياسين. . .»
ملاحظه مىشود كه هيچ گونه توثيقى نسبت به وى وجود ندارد. 3شيخ - ره - نيز وى را توثيق نكرده و با بيان اين كه: او را كتابى است و با نقل طريقش به آن كتاب، مطلب را خاتمه داده است. 4