27است، ليكن هنگام ازدحام جمعيت، نبايد بر ديگران فشار آورده، و به آنان آزار رساند.
عبدالرحمن بن حجاج مى‌گويد:
در حال طواف بودم و سفيان ثورى نيز نزد من بود. از امام صادق - ع - سؤال كردم: رسول خدا - ص - هرگاه به‌حجرالأسود مى‌رسيدند چه‌مى‌كردند؟ فرمود: رسول خدا - ص - در هر طواف واجب و مستحب، حجرالأسود را لمس مى‌نمود.
ابن جريح نيز گويد: به من خبر داده‌اند كه پيامبر - ص - هنگامى كه سواره طواف مى‌فرمود، با چوبدستى خود، به حجرالاسود مى‌كشيدند و سپس نوك آن را مى‌بوسيدند. 1
عبدالرحمان مى‌افزايد: حضرت مشغول طواف بودند و من با كمى فاصله دنبال ايشان حركت مى‌كردم، ديدم امام صادق - ع - به حجرالاسود كه رسيدند آن را لمس نكردند، به ايشان عرض كردم: آيا شما به من خبر نداديد كه رسول خدا - ص - در هر طواف واجب و مستحبى، حجرالأسود را لمس مى‌فرمود؟ فرمودند آرى، گفتم شما از حجرالاسود گذشتيد و آن را لمس نكرديد، حضرت فرمودند: رسول خدا - ص - هرگاه به حجرالاسود مى‌رسيدند، مردم براى ايشان راه باز مى‌كردند تا حجرالأسود را لمس كنند ولى اكنون اين كار را نمى‌كنند و من ازدحام و شلوغى را خوش ندارم. 2
در روايت ديگرى آمده كه امام صادق - ع - به سيف تمار فرمود:
«اگر حجرالاسود خلوت بود آن را استلام كن وگرنه، از دور اشاره كن» . 3
همچنين از امام رضا - ع - در اين زمينه سؤال شد، فرمودند:
«هرگاه جمعيت براى استلام حجرالأسود زياد بود با دستهايت به آن اشاره كن» . 4
بكّه ناميدن كعبه نيز بدان خاطر است كه مردم در طواف نسبت به