35است و بيتالمقدس در شمال غربى مدينه، بلكه در شمال غربى مكه واقع است بدين صورت:
بيتالمقدس
مدينه
مكه
مشرقمغرب
-
خط استواء
قبلۀ مدينه آن چنان كه پيغمبر اكرم - ص - به سوى آن نماز خوانده است، تا امروز (ششم شعبانالمعظم 1401 هجرى قمرى مطابق با 1360 شمسى) به حال خود باقى است، و دانشمندان رياضى به نام - كه برخى از آنان را نام خواهيم برد - با قواعد رياضى قبلۀ مدينه را چنان يافتند كه رسولاللّٰه بدون آنها يافت و اين ممكن نيست مگر به وحى و الهام ملكوتى.
سمت قبلۀ هر نقطۀ روى كره را، از دو قوس تحصيل مىكردند: يكى از آن دو قوس، عرض بلد است كه دورى آن نقطه تا خط استوا - كه مبدأ عرض است - مىباشد، و ديگرى دورى آن نقطه تا مبدأ طول است، به تفصيلى كه در كتب فن مذكور است.
از مدينه تا مكه به مسافت قريب صد فرسنگ است، هيچ كس نقل نكرده است كه رسولاللّٰه به قواعد رياضى و آلات نجومى توسل جسته باشد. با اين كه در مراقبت به تمام احوال و اوضاع آن جناب اهتمامى اكيد و شديد داشتند چنانكه كتابهاى سيره، شهودى عادلاند و شمائل محمديۀ ترمذى، بر گفتار ما حجّتى قاطع، كه پنجاه و چهار باب است؛ حتى بابى در نعلين و بابى در انگشترى آن جناب است. وقتى تا اين امور تبويب و تنظيم شده است، اگر در بارۀ تحصيل سمت قبل، آلات و ادوات رياضى و كتب فن به كار مىبرد، مىنگاشتند. حق آن است كه سعدى در اول بوستان گفت:
يتيمى كه ناخوانده ابجد درست
كتبخانه هفت اقليم شست
و يا آن كه حافظ گفت: