28سيراب خواهند شد» .14 صلى‌اللّٰه على روحك و بدنك يا امام، آيا مى‌شود زيباتر، جامعتر و دقيقتر از اين، در بارۀ فلسفۀ حج سخن گفت؟
امام اضافه مى‌كنند: «ولى چه بايد كرد؟ و اين غم بزرگ را كجا بايد برد؟ كه حج بسان قرآن مهجور گرديده است» .
«حج بى‌روح و بى‌تحرك و قيام، حج بى‌برائت، حج بى‌وحدت و حجى كه از آن هدم كفر و شرك برنيايد حج نيست» .
عزيزان! شما مى‌توانيد اين غم را از روح مطهّر امام پاك كنيد. امام از ميان ما رفت ولى رسالت او بر دوش تك تك ما سنگينى مى‌كند.
امام باقر - ع - جد بزرگوار امام امّت، همۀ اين حرفها را در يك جمله خلاصه كرده و در آن روزگار خفقان و سلطۀ حكومتهاى جائر بر جهان اسلام، فرمود: «اِنّما اُمِرَ الناسُ اَنْ يأتوا هذِهِ الأحجٰارَ فَيَطُوفُوا بِهٰا ثُمّ يأتونٰا فَيُخْبِرُونا بِولايَتِهم و يَعْرِضُوا عَلينا نصرهم» .15
«به مردم دستور داده شد كه بيايند اين سنگها را ببينند و دور آنها بگردند، براى اينكه در كنارش نزد ما - رهبر معصوم جهان اسلام - بيايند و خود را عرضه كنند، كمك خود را به ما اعلام كنند، و ما را در جريان مخالفت خود با بتهاى جاندار حاكم بر جامعه اسلامى بگذارند» .
امام باقر - ع - تعبير به «احجار» مى‌كند؛ يعنى حجى كه فلسفه نداشته باشد، حجى كه همراه با فلسفۀ حج ابراهيمى نباشد زيارت سنگ است.
امام امّت فرمود: «در اين مقطع زمانى، تكليف الهى حجاج است كه اگر مطلبى از گويندگان شنيدند كه بوى ايجاد اختلاف بين صفوف مسلمانان را مى‌دهد، انكار كنند و برائت از كفار و سردمداران آن را از وظايف خود در مواقف كريمه بدانند، تا حج آنها، حج ابراهيمى (ابوالأنبيا) و حج محمدى - ص - باشد، والا، «ما اكثَر الضجيجُ و اَقلَّ الحجيج» در بارۀ آنان صادق است» .16
اين بخشى از مسائل پيرامون فلسفۀ حج و مبانى حج ابراهيمى از ديدگاه امام است. محتواى حج هم همينطور است. براساس اين فلسفه و اين