43
مقدّمه
(إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنّٰاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبٰارَكاً وَ هُدىً لِلْعٰالَمِينَ * فِيهِ آيٰاتٌ بَيِّنٰاتٌ مَقٰامُ إِبْرٰاهِيمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ كٰانَ آمِناً ...) .(آل عمران : 97 - 96)
«نخستين خانه‌اى كه براى مردم (و نيايش خداوند) قرار داده شد، همان است كه در سرزمين مكّه است، كه پر بركت، و مايه هدايت جهانيان است. در آن، نشانه‌هاى روشن، (از جمله) مقام ابراهيم است و هر كس داخل آن [خانۀ خدا] شود در امان خواهد بود... .»
تمام احكام و دستورات الهى داراى مصالح و اهداف و نتايج قطعى و ارزشمند است. بر مبناى تفكر شيعى، هر حكمى، حكمت و علتى دارد و هر قانون الهى مصالح و منافعى را دنبال مى كند.
براساس آنچه از روايات و تجارب محسوس و عينى استفاده مى‌شود، حج اهداف عرفانى، عبادى، سياسى، اجتماعى، فرهنگى و اقتصادى فراوانى دارد.
تربيت عبادى كودكان اهميت خاصى در نظام آموزشى و تربيتى اسلام دارد. تحقيقات نشان مى‌دهد بسيارى از افرادى كه در بزرگ‌سالى نسبت به عبادات سستى از خود نشان مى‌دهند، بى‌اعتقاد به دين و تكاليف دينى نيستند بلكه عواملى چون بى‌توجهى و يا عدم تقليد كودكان در انجام عبادات در كودكى و ناآگاهى آنان از فلسفه و اهميت عبادات و... در اين زمينه نقش دارند.
از مهم‌ترين ابعاد تربيت دينى در دورۀ كودكى، تربيتِ عبادى است. اين نوع تربيت كه شامل پرورش بُعد معنوى و ايجاد زمينۀ ارتباط با خداوند است، بسيار مورد تأكيد پيشوايان دين مى‌باشد؛ به طور كلى، تربيت عبادى، بُعدى از تربيت دينى است كه كودكان را با اعمال و تكاليف عبادى آشنا و آنان را با انگيزۀ راسخ مكلف به انجام آن مى‌كند. تربيت عبادى، دنباله و مكمّل تربيت اعتقادى است و تربيت اعتقادى بدون آن، بار ارزشى ندارد؛ زيرا لازمۀ شناخت يك دين عمل به آموزه‌هاى آن است.
در باب حج نيز پيشوايان دينى ما از به همراه بردن طفل به حج اعراض ننموده وحتى به‌آن عمل هم كرده‌اند. در زمينۀ تشرف حضرت على بن الحسين(عليهما السلام) به حج، درحال كودكى، دو روايت وجود داردكه «ابراهيم‌بن ادهم» و«فتح الموصلى» اين قضيه را نقل كرده‌اند (مجلسى اول، دوم،1414ق./ ج46، ح33 و ص91، ح 78 دوم، 1403ق.)
و جابربن عبدالله گويد: